Utku Kızıltan

Utku Kızıltan

Bir güzellik daha yok olma yolunda

Sevgili okurlarımız, birkaç yıl önce bu     konuda yazmıştım. Şimdi, bayram bitti, seçim bitti, uzun bir bayram da önümüzde. Şimdi yine tatil için güneye akım başlar. Onun için konuyu tekrar ele alıyorum. Dünyanın oluşumunun 4.5 milyar yıl önce olduğu söyleniyor. Bu dünyada yaşayan bu günkü insan tipi içinde, Milattan Önce 700.000-1.000.000 yıllarında insan yaşamının başladığı kabul ediliyor. Bilinen insanlık tarihi de M.Ö.50.000 yılını gösteriyor. Biz şu anda İsa'dan bu yana 2018'inci yılı yaşıyoruz. Devede kulak gibi. 
Akdeniz sahillerini pek gezmediyseniz o güzellerin denize koşmasına şahit olmamışsınızdır. Konumuz 95 milyon yıldır dünyamızı süsleyen deniz kaplumbağaları. Ataları dinozorların olduğu çağlarda, karadan denize geçmiş kara kaplumbağalarıdır. Fosil kayıtlarına bakarsanız 230 milyon yıl öncesine kadar uzanıyor. Milyonlarca yıl süren bu evrim sonucunda ayakları bir palet biçimine dönüşmüş, vücutları yassılaşarak daha iyi yüzebilecekleri bir biçim almış. 
Dünyada 7 türü var, ikisi türü Türkiye'de Akdeniz sahillerinde yaşıyor. Bu iki türden biri deniz kaplumbağası da denilen "caretta caretta" ikincisi yeşil deniz kaplumbağası denilen "chelonia mydas" bunların soyu tükenme tehlikesinde. Bunlar Akdeniz sahillerinde Muğla, Ekincik'ten Hatay Samandağ'a kadar kumsallarda yaşıyorlar.
Akdeniz'de dişi sayısı 500 kadar kalmış. Akdeniz Çevre Örgütleri ellerinden geldiği kadar korumaya çalışıyorlar. Muğla'nın Dalyan ilçesinde İztuzu kumsalında her yıl mayıs ayından itibaren geceleri, doğanın muhteşem gösterilerinden biri tekrarlanıyor. Onlarca deniz kaplumbağası, binlerce kilometre yol kat edip doğdukları ve asla unutmadıkları bu kumsala yeniden merhaba diyorlar. Bu, insanın yeryüzünde olmadığı, on binlerce yıl öncesinden beri tekrarlanıyor. Bu barışçıl ve nazik deniz devleri, yakamozların içinden çıkıp yıldızların ışıltısı altında yüzgeçleri ile kumsalda güçlükle ilerliyor ve uygun bir yerde yine yüzgeçleriyle kumda 1-1.5 metre çapında 40-50 cm derinliğinde açtıkları çukura 100 civarında yumurta bırakıyor yine denize dönüyorlar. 2 ay sonra bu yumurtalar çatlıyor. İlginç olan yumurtaların aynı zamanda çatlaması. 
Yumurtalarından çıkan yavrular yuvalarından çıkmak için günlerce uğraşıyorlar ancak yeryüzüne ulaşsalar bile gece karanlığını bekliyorlar. Boyları 5-10 cm olan yavruların çıkış anını bilen yırtıcı kuşlar, çakallar ve tilkiler yuva başında onları bekliyor. Denize ulaşmaları da tehlikeyi bitirmiyor. Balıklar, yengeçler de onları bekliyor. Hepsinden kurtuldular mı Türkiye'de yaşayanların boyutları 120-130 cm'ye kadar çıkıyor. 
En büyük tehlike insanlar. Denize karışan fabrika atıkları, yumurtladıkları kumsalların turizme açılması, kıyılardaki plansız ve hızlı yapılaşma, belediyelerin her türlü plan ve bilimsel görüşten yoksun imar faaliyetleri ve diğer insan faaliyetleri. Bu insanlar 1952-65 yılları arasında sadece Mersin kıyılarında 15000 deniz kaplumbağasını yakalayıp Avrupa'ya göndermişler. Bu yırtıcı kuşların, tilkilerin çakalları ve İnsan tipindeki çakalların elinde deniz kaplumbağalarını kurtarmak için Türkiye'de 1973 yılında deniz kaplumbağası avcılığı yasaklanmış. Öyle ki, 1965 sonrası sayıları hızla azalınca, deniz kaplumbağası avcılığı, Adana kıyılarına, Seyhan ve Ceyhan nehirlerinin döküldüğü bölgeye kaymış. O yıllarda bu bölgede, mayıs ayında bir günde 100 deniz kaplumbağası avlandığı ve büyük çoğunluğunun yeşil deniz kaplumbağası olduğu kayıtlara geçmiş. Şimdi tüm Akdeniz'de çevreciler bu hayvanların kumdan çıkıp denize varana kadar nöbetini tutuyorlar. Bu hayvanlar ne yer? Denizanası, sünger, alg, deniz çayırları ve kabukluları ile beslenirler. Oralara yaz için gide ve orada yaşayanlar için; kumsalda araba sürmeyin, geceleri mümkünse kumsalda gezinmeyin ateş yakmayın, kumsaldan 1 millik deniz sahası içinde sürat motoru kullanmayın, denize asla poşet, naylon torba, pet şişe atmayın.
Evcil hayvanlarınızın kumsalda başıboş dolaşmasına ve kumu kazmasına izin vermeyin. Bırakalım 95 milyon yıldır yaşayan bu güzel hayvanlar yaşamalarına devam etsinler.
Sağlıklı kalmanız dileklerimle. 

Önceki ve Sonraki Yazılar
YAZIYA YORUM KAT
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
Utku Kızıltan Arşivi