Birçok insanın söylemekte güçlük çektiği kelime nedir bilir misiniz?
“Özür dilerim”, “Seni Seviyorum” ve “Bilmiyorum” ilk aklınıza gelenler. Oysa tüm bunlardan daha fazla bizi zorlayan, daha fazla stres yaratan öyle bir kelime var ki bunu yapamayanların hayatı pişmanlıklar, kızgınlıklar, mutsuzluklar içinde geçiyor. Tahmin edebildiniz mi bu kelimeyi? Ben söyleyeyim “HAYIR!”

Sevgili dostum, rahmetli Ayhan Varol’un babasının meşhur sözü vardır, “Bir hayır bin şerden kurtarır.”

Bazen hayır diyemediğiniz için fazla mesaiye kalırız.

Bazen hayır diyemediğimiz için kendimize kızıp, psikolojimizi bozarız.

Bazen hayır diyemediğimiz için borç para verir ve geri alamayız.

Bazen hayır diyemediğimiz için kendi işimizi zamanında yetiştiremeyiz.

Bazen hayır diyemediğimiz için sigaraya başlar, okulu asar, dersleri boşlarız.

Bazen hayır diyemediğimiz için alakamız olmayan bir işi üstümüze alırız.

Bazen hayır diyemediğimiz için verdiğimiz hatır çeki yüzünden iflas ederiz.

Bazen hayır diyemediğimiz için hafta sonumuz hatta tatilimiz zehrolur.

Bazen hayır diyemediğimiz için hayatımızın aşkı ile evlenemeyiz.

Bazen hayır diyemediğimiz için mutsuz bir ilişkimiz olur.

Bazen hayır diyemediğimiz için hayalini kurduğumuz işi kuramayız.

Bazen hayır diyemediğimiz için en çok yapmak istediğimizi gerçekleştiremeyiz.

Bazen hayır diyemediğimiz için başkalarının bizim adımıza seçim yapmasına izin veririz.

‘‘Hayır demek kolaydır, çünkü evet denilince yapılacak iş çıkacaktır.’’

Siz de HAYIR diyemeyenlerden misiniz? Hayır demeyi öğrenmek istiyor ama demenin yollarını bir türlü bulamıyor musunuz? O zaman size ‘hayırlı’ bir haberim var! Kesinlikle hayır diyebiliyorsunuz. Ya başkalarına ya kendinize! İstemediğiniz şey için birine Evet dediğimizde aslında fark etmemiz gereken en önemli şey kendimize hayır dediğimizdir. Dolayısı ile buradaki anahtar nokta kime hayır dememiz gerektiğini öğrenmemizdir.

Peki, neden hayır demekte zorlanıyoruz? Hangi duygu ve düşüncelerden dolayı hayır diyemediğimizi tespit etmek bu yolculuğun en önemli aşamasıdır. Birçok kime şu nedenlerden dolayı hayır diyemediğini söylemektedir:
 

• Karşımızdaki kişiyi üzmemek

• Kaba görünmemek

• Gerçekten iyi niyetle yardım edebilmek

• Kabul edilmemek, dışlanmak korkusu

• Sevilmeme korkusu

• Yalnız kalma korkusu

• Çatışma yaşamamak

• Bencil görünmemek

• Kötü insan olmamak veya görünmemek

• İlişkiyi koparmamak

• Fırsatları kaçırmamak

Bu maddelerin bazılarına “Evet ben de bu duyguları yaşıyorum’’ diyorsanız, içiniz rahat olsun, yalnız değilsiniz. İstemediğim birçok şeye evet dediğim için ben de tecrübe ettim. Ne zaman ki bundan dolayı kendi işimi, sınırlarımı, zamanımı, emeğimi, önceliklerimi, ihtiyaçlarımı bütünüyle yaşamımı değersizleştirdiğimi fark ettim, işte o zaman kendime Dur Ziya! dedim. Başkalarına evet derken aslında kendime hayır demekteydim. Bu farkındalıkla birlikte çözüme odaklandım.

Sadece hayır dememek yeterli değildir, nasıl “hayır” dediğimiz de önemlidir. Kendimizi suçlu hissettirmeden “hayır” diyebilmemiz için bazı çözümleri sizinle paylaşmak istiyorum.

Hayır diyebilmenin en etkili 11 yolu

1. “Yardımcı olmayı isterdim ama…”

İnsanlara direkt Hayır demek yerine neden Hayır dediğimizi anlatabilmek önemlidir. Niyetimiz yardım etmek olsa da hangi koşullardan dolayı bunu gerçekleştiremeyeceğimizi (gerçekten doğruyu söyleyerek) belirtirsek, karşımızdaki kişi de hakkımızda olumsuz düşünmeyecek, kendisine dürüst olduğumuzu bildiği için de bize samimiyetle teşekkür edecektir.

“Yardımcı olmayı isterdim ama bugün doktora gideceğim.”
“Yardımcı olmayı isterdim ama başka planım var.”
“Yardımcı olmayı isterdim ama o kadar yorgunum ki…”
Ve benzeri yaklaşımlar bir başkasını incitmememizin de önüne geçecek, içimizde herhangi bir ağırlığa dönüşmeyecektir.

2. “Bunu düşünmek için zamana ihtiyacım var.”

Hemen yanıt vermeyin. Zaman isteyin. Birçok kimse düşünmeden, kendisini o an yanıt vermek zorunda hissettiği için hayır demek yerine evet demeyi uygun görür. Bu, kendimizle olan iletişimimizde verdiğimiz açıklardan biridir. Orada gerçek yanıtın evet olmadığını bildiğimiz halde hayır demeyerek aslında kendimize yalan söylemekteyizdir.

Bunun üstesinden gelebilmek için kendinizle sık sık his egzersizleri yapın. Herhangi bir anda herhangi bir konuda “burada şimdi gerçekten ne hissediyorum?” diye sorun.
Eski hatıralarınızı düşünerek “O gün orada gerçekte ne hissetmiştim fakat ne yanıt vermiştim?” diye düşünün. Bu egzersiz sizi, beklenmedik durumlarda karşınızdaki kişiye hemen cevap vermek yerine, ne hissettiğinizi ve bu hissin nasıl bir yanıtı olabileceğinizi görmenizi sağlar.

Böylece yardım talebini doğru değerlendirebilir, buna göre evet ya da hayır diyebilirsiniz. Kim bilir belki de siz düşünürken sizin yerinize biri, evet demiş olabilir?

3. Alternatif Sunun

Karşınızdakine hayır diyebilmenin en kolay yolu size önerilen şeye hayır deyip ona karşılık bir alternatif sunmaktır. Yoğun olduğunuz bir dönemde sizinle o gün görüşmek isteyen biri “Bugün olmaz ama haftaya görüşebiliriz” diye cevap verdiğinizde hem karşınızdakini kırmaz, hem de olası bir ısrarın önüne geçersiniz.
 

4. “Bu konuda doğru kişi ben değilim.”

En kolay hayır diyebileceğiniz durumlardan biri doğru adresin siz olmamasıdır. Uzmanlık alanınız dışındaki bir talep karşısında katkı sağlayamayacağınızı gönül rahatlığı ile dile getirebilir fakat destek isteyenin elini boş göndermemek için de o konuya uygun birine veya birilerine yönlendirebilirsiniz. Bu pozitif hayır cevabıdır. Talebi reddetmiyor bilakis daha faydalı bir alana çeviriyorsunuzdur.

“Tereddüt edenin sözünü keserler”
Franklin Jones

5. “Kişiye değil istediği konuya hayır dediğinizi hissettirin.”

En önemsediğim yaklaşımlardan biri budur. Birçok kimse bir talebe hayır demekle, talepte bulunan kişiye hayır demenin ayarlarını birbirine karıştırmaktadır.
Şu da var ki ricada bulunan birçok kimse de isteğine hayır denilmesiyle, kendisine hayır denilmesini birbirine karıştırır. Bu onların hikâyesidir, biz bu satırlarda payımıza düşen kısımla ilgili yazmayı sürdürelim.

Hayır ayarlarının birbirine karışmasından dolayı nice ilişkilere gölge düşmektedir. Her şeyde olduğu gibi bunun da panzehiri sevgidir.
Hayır demeden önce tüm samimiyetimizle
“Seni ne kadar sevdiğimi…” veya “Sana ne kadar değer verdiğimi biliyorsun” diye söze başlamak, “ancak istediğin şeyi yapmak bu dönem benim için mümkün değil” diyerek sürdürmek ve gerekiyorsa daha sağlıklı bir adrese yönlendirerek sözümüzü tamamlamalıyız.
Böylece reddetme sebebinizin kişiyle değil, konu veya zamanlama ile ilgili olduğunu samimiyetle belirtmiş olur, ilişkinize de gölge düşmemesini sağlarsınız.

6. “Şu an çok uygun bir zaman değil…”

Bir şey üzerinde çalışırken, bir başkasının sizden yardım talep etmesi, sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Geçici olarak bu talebi ertelemek istiyorsanız, “Şu an benim için uygun bir zaman değil” diyebilirsiniz. Başka bir şey üzerinde çalıştığınızı belirtebilir, fakat daha sonra bu konuda yardımcı olacağınızı göstermek için, buluşmak üzere bir zaman önerebilirsiniz.

* * *

Haftaya Pazar günü yazımızın devamında buluşmak üzere, bol hayır’lı günler diliyorum…