TEKRAR etmekte fayda var. Yazıya ‘daha önce yazmıştım’ diye başlamayı sevmem ama olanların, olacak olanların anlaşılması için bu şart... Dünyada ülkeleri derecelendirmek için pek çok kriter var... Askeri gücünden, milli gelire, dış borcuna, ticaretine kadar... İşte bu kriterlerde üst seviyelerde olabilmenin temeline bakarsak.... Bir ülkenin ‘aşı/ilaç/gıda/temizsu/bigdata/enerji/yüksek teknoloji’gibi alanlarda kendi kendine yetebilen veya süratle kendine yetecek duruma adapte olabilecek knowhow ve reflekse sahip olması gerekir. Günümüz dünyasında bu şart... 

* * * *

Dünyayı altüst eden KOVİT-19 salgını aşı ve ilaç konusundaki önemi gösterdi... Türkiye de çok da geç olmayan bir zamanda beşeri yerli aşı konusunda refleks gösterip harekete geçti... Değişik metodlarla birçok yerli beşeri aşı çalışmaları başladı. Erciyes Üniversitesi’ndeki bilimadamlarının geliştirdiği ‘inaktiv aşı’ faz çalışmaları başarılı şekilde sona erince Trakya’daki Koçak Farma şirketiyle birlikte üretilecek... Bu gelecek için umut verici bir adım olacak...

* * * *

Tekrar ettiğim kriterlerden ‘temiz su’ konusu kapıda bekleyen yeni bir kriz...  Eğer tedbir alınmazsa... Dünyada ‘tatlı su tüketimi’ bu kaynakların yeniden oluşması sürecinden daha hızlı işliyor... Dünya ısınıyor, yağışlar da azalıyor... AB iklim gözlem programı ‘Copernicus Programı’ndan hafta içinde yapılan açıklamaya göre, son 30 yılın en sıcak Kasım ayı yaşanmış... Kasım ayı ortalama sıcaklığı son otuz yılın ortalamasından 0.8 derece daha yüksekmiş... Bu en son 2016 Kasım’da yaşanan rekor sıcaklığın da 0,1 derece üzerindeymiş... Ocak-Mart ayları 100 yılın en sıcak çeyreği olmuş... Avrupa arka arkaya üçüncü yıldır kuraklık ve su kıtlığı ile karşı karşıya...
* * * *

Avrupa ile ilgili durum Türkiye için de geçerli... NASA’nın ‘Measuring Earth’s Surface Mass and Water Changes’ programının çalışmalarına bakmak yeterli... ‘Grace-Fo’ uydularından gelen verilerle oluşturulan iki harita apaçık gösteriyor... 22 Haziran 2020’de oluşturulmuş... Biri dünya  ‘yeraltı suları’, diğeri ‘toprak nemi haritası’... Avrupa’nın büyük bölümü ile Türkiye’den ‘Trakya ve Anadolu’nun kuzey yarısı’ tehlike altında... Yer altı suları ve nem azalmış... En son 16 Eylül’deki verilere baktım olumlu yönde değişen bir şey yok maalesef... Türkiye’de DSİ’nin elinde de böyle haritalar vardır mutlaka...
* * * *

Değerli meslektaşım Yalçın Bayer, sıkça bu konuya değiniyor... Daha bu hafta ‘Suda kırmızı alarm’diye yazmış... Ama o Çorlulu olduğu için daha çok ağırlıklı olarak avucunun içi gibi bildiği Trakya’daki tehlikeye dikkat çekiyor... Halbuki Konya Ovası’nda da aynı tehlike yaşanıyor mesela...  DSİ’ye göre, Türkiye’de kullanılan yeraltı sularının yaklaşık üçte biri 94 bin sondaj kuyusu ile Konya Havzası’ndan çıkarılmaktaymış... Yine DSİ’nin ‘Kuyu Envanter Tespitleri’ çalışması, bölgedeki 94 bin kuyudan 67 bininin ruhsatsız olduğunu ortaya koymakta... 
* * * *

Tehlike ortada... Hızla tüketiyoruz... Meslektaşım Yalçın Bayer yaklaşmakta olan tehlikeye karşı önlemleri de yazacak sanırım... Mesela,  DSİ verilerine göre, tarım yüzde 73 payla en fazla su kullanan sektör... Ama tarımsal sulamanın çok büyük bir kısmı geleneksel yöntemlerle yapılmaktaymış... Suyun verimli kullanıldığı modern sulama yöntemlerinin (damla veya yağmurlama) kullanımı ise çok sınırlıymış... Su tasarruflu kullanılmıyor bu sektörde... Tarım için kaynaklardan aşırı su çekilmesi ve suyun verimli kullanılmaması gibi nedenlerle tatlı su ekosistemi, ekonomik ve ekolojik değerini yitirmekte...
* * * *

Trakya Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İktisat Bölümü’nden Prof. Dr. Sadi Uzunoğlu da televizyonda, ‘Temiz su’ da Türkiye’yi bekleyen tehlikeyi etraflı bir şekilde anlattı... Türkiye, sanılanın tersine, su zengini bir ülke değil... Kişi başına yılda 1.519 metreküp ile ‘su sıkıntısı çeken’ bir ülke...  Türkiye nüfusunun 2030 yılında 100 milyona ulaşması halinde, kişi başına düşen su miktarının yılda  1.120 metrekübe ineceği hesaplanmakta...  Diğer bir deyişle, artan nüfusu, gelişen ekonomisi ve büyüyen kentleriyle Türkiye, ‘su fakiri’ olma yolunda ilerlemekte... Önlem alınmadığı takdirde kapıda bekleyen tehlikeyi görüyor musunuz...