İBB'nin yoluna tarihi tepki

İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) tarafından yürüyüş yolu çalışmaları başlatıldı. Sosyal medyada da tartışma yaratan konuyla ilgili olarak Tarihçi Mehmet Dilbaz, "Bu böyle doldurulduğu sürece bu böyle devam eder. Yarın kötü zihniyette birisi buraya bir kafe inşa etse ne yapacaksınız?” diyerek tepki gösterdi. Şemsi Ahmet Paşa tarafından, Mimar Sinan'a yaptırılan ve yaklaşık 441 yıllık tarihe sahip olan Şemsi Ahmet Paşa Cami’nin önüne 4 yıl önce önüne deniz üstüne kazıklı yol yapılmaya başlanmış, bu çalışma tarihi camiyi çatlatmıştı. O dönemde tepkiler üzerine proje iptal edilmişti.

İstanbul'un en güzel camisi

Tarih araştırmacısı yazar Mehmet Dilbaz Bir diğer adı Kuşkonmaz Cami olan Şemsi Ahmet Paşa Cami hakkında yaptığı açıklamada, "Şemsi Ahmet Paşa tarafından yaptırılan küçük bir külliye. İnşaat tarihi 1580. Mimarı da dünya tarihinin gelmiş geçmiş en büyük mimarlarından birisi olan Mimar Sinan. Şemsi Ahmet Paşa’nın Sokullu Mehmet Paşa’dan sonraki sedaretinde burada bulunan yazlık sarayının bahçesine bir cami yaptırmak istemesi. Mimar Sinan ustalık eseri olan Selimiye Camisini yaptıktan sonra inşa ederken bu yapıyı bütün mimari sanatının sıkıştırılmış bir örneği olarak inşa ettiriyor. Pek çok mimar ve sanat tarihçisi bu yapıyı İstanbul’un en güzel camisi olarak kabul eder. Çünkü çok küçük alana sıkıştırılmış sanatlı bir yapıdır. Aynı zamanda müthiş mühendislik örnekleri vardır" dedi.

Lakabı Kuşkonmaz

Şemsi Ahmet Paşa Cami’ye yapılmış olan restorasyon çalışmaları hakkında bilgi veren Mehmet Dilbaz, "Bu caminin lakabı Kuşkonmaz camidir. Mimar Sinan, Şemsi Ahmet Paşa’dan gelen taleple böyle bir cami aradığında paşanın yazlık sarayının bulunduğu avluda bulunduğumuz bu noktanın kuzey ve güney rüzgarlarının kesiştiği ve aynı zamanda denizdeki akıntıların da çok şiddetli olduğu bir yerde, denizin ve havanın etkisiyle oluşan ses dalgalarının burada kuşların konmasına engel olacağını fark edince camiyi buraya yapar. Hatta denizden bu yapının altına giren kanallar vasıtasıyla ses dalgalarının oluştuğu söyleniyor. Burası bir yalı cami. Camiyi denize sıfır yapmış ki kuş konmasın. Bu caminin lakabı buradan geliyor. 1894’te İstanbul korkunç bir deprem yaşadı. O depremde de bu cami büyük oranda harap oldu. Camiinin içerisi hatta paşanın türbesinin olduğu yer dahil pek çok yerin maalesef ki tuvalet olarak kullanıldığı biliniyor. 1930’larda Mustafa Kemal Atatürk’e bununla ilgili bir talep geldiğinde, kendisinin talimatıyla burada çok büyük bir inşaatla burada restorasyon yapıldı. O restorasyon sırasında normalde arkadaki kapı direkt denize iniyorken caminin önüne beton ilave edilerek yürüyüş yolu açıldı" diye konuştu.

Kimse bir şey yapmasın!

Caminin önündeki yürüme yolunun genişletilmesini eleştiren Dilbaz, "Bu yürüme yolunun genişletmesine yönelik tepkilere yanıt şöyle oluyor, ‘Biz buraya beton dökmeyeceğiz, buraya açılır-kapanır bir şey yapıyoruz’ biz de tarihçiler olarak diyoruz ki, ‘Niye yapıyorsunuz?’ Yaptığınız şey caminin suyla bağlantısını kesmeyecek şey de olsa ki arkada beton dökülecek onu da gördük öyle bile olsa gerek yok. Hemen tam arkada Üsküdar Harem sahil yolu yok. Yürümek isteyen insanlar oradan yürüsünler. Koskoca Üsküdar sahilinde yer mi kalmadı da buranın önüne çelikler yapılarak ekstra bir yol haline getiriliyor. Bu böyle doldurulduğu sürece bu böyle devam eder. Yarın kötü zihniyette birisi buraya bir kafe inşa etse ne yapacaksınız? Burası sürekli böyle devam edecek. Biz diyoruz ki Mimar Sinan’ın eserine kimse dokunmasın. Burası böyle kalsın ve insanlar da buradan yürümesin. Bizim derdimiz bu olay siyasi değil. Sadece İstanbul’un kültürel mirasına artık dokunulmasın. Herkes bir şeyler yaptı artık kimse bir şey yapmasın istiyoruz" dedi.

Zekamızla dalga geçiliyor

Milli Savunma Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Erhan Afyoncu da Şemsi Ahmet Paşa Cami’nin önüne yapılmak istene yola tepki gösterdi. "Bu kadar güzel bir eser başka bir memlekette olsa cam fanusta korunur ama biz birkaç yıldır orijinalliğini ve güzelliğini bozmak için elimizden geleni yapıyoruz" diyen Afyoncu, "Kadir Topbaş'ın belediye başkanlığı döneminde 2017'de kazık çakılarak caminin deniz tarafına yol yapılmaya başlanmış, binada çatlaklar oluşunca vazgeçilmişti. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Şemsi Paşa Camii'ni denizden koparmak için yol projesini şimdi tekrar başlattı. Ekrem İmamoğlu, Kadir Topbaş'ın yanlış bir icraatını devam ettiriyor ve yol tamamlandığında Şemsi Paşa Camii'nin yalı cami özelliği ile orijinalliği ortadan kalkacak! Kazıklı yol kadar olmasa da yapılan yol ve yoğun yaya trafiği camiye zarar verecek. İşin en ilginci ise "Portatif yol yapıyoruz, yalı cami özelliği bozulmayacak" diye yapılan yanlış işin savunulması. Caminin deniz tarafına yol yapılınca yalı özelliği nasıl kalır? İnsanların zekâsı ile dalga geçiliyor. Ayrıca caminin öbür tarafında yayaların geçtiği bir yol zaten var" eleştirisinde bulundu.

Mimar Sinan akıl edemedi mi!

Kültürel eserleri muhafaza etmekle görevli olan '6 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'nu da eleştiren Afyoncu, "Caminin orijinalliğini ve siluetini bozacak bu projeye nasıl izin verir? Mimar Sinan, caminin önüne yol yapmayı düşünemeyecek derecede öngörüsüz ve yeteneksiz bir mimar mıydı? Mimarîye ileri derecedeki hakimiyeti ile denizin üzerine yaya yolu yapmayı düşünemez miydi? Büyükşehir Belediyesi ecdadın en önemli eserlerinden birine niçin saygı göstermiyor? Üsküdar Belediyesi bu tarihî ve mimarî cinayete niçin ses çıkarmaz? Yol yapımına daha önce karşı çıkan Mimarlar Odası şimdi niçin ses çıkarmıyor?" sorularına cevap istedi.

KADİR TOPBAŞ GERİ ADIM ATTI

2017 yılında İBB, Üsküdar yürüyüş yolu kapsamında Şemsi Paşa Camisi önüne çakılan demir kazıklar çaktı. Bu kazıklar tarihi camide hasar meydana getirdi. Gelen tepkiler üzerine açıklama yapmak zorunda kalan dönemin İBB Başkanı Kadir Topbaş, Şemsi Paşa Cami için yeniden bir projeyi bizzat kendisi çizdiğini ve kazık çakılmayacağını söyledi. "Hassasiyeti olanlar vatandaşlara teşekkür ediyorum. Koruma Kurulu onayı olmasına rağmen hemen müdahale ettik ve bu bölümdeki çalışmadan vazgeçildi" diyen Topbaş, "Bunlar tarihimizi yansıtan önemli eserler, dikkat etmeniz gerekiyor. Mesai arkadaşlarıma bu konuda daha hassas davranmalarını özellikle ifade ettim. Elimizde daha önce fotoğraflar var, caminin bahçe duvarındaki çatlaklar kazıklar çakılmadan önce oluşmuş. Şemsi Paşa Camii’nin içerisinde çatlak yok. Bunların hepsi fotoğraflarla, belgelerle, raporlarla tespitli. Mimar olarak ben kendim kaleme alarak bir düzenleme yaptım. Şu an caminin önüne çakılmış olan kazıklar kesilecek ve oraya dolgu yapılmayacak. Kazıklar kısmen çakılmış olmasına rağmen Şemsi Paşa Cami’nin önüne dolgu yapılmadan diğer taraflarda çalışmaların devam edecek" açıklamasını yapmıştı.