On beşler / Kanunisani 28

Tarih sınıfların mücadelesidir / 1921 kanunisani 28 / Karadeniz, burjuvazi biz / On beş kasap çengelinde sallanan on beş kesik baş / Yoldaş! Bunların isimlerini aklında tutma sen fakat / 28 kanunisaniyi unutma!”

-Samsunlu Mustafa Suphi

-Üsküdarlı Ethem Nejat

-Erzincanlı Aşçıoğlu Bahaeddin

-Uşaklı Hacı Hüseyin

-Sürmeneli Kıralioğlu Maksut

-Cihangirli Hilmioğlu İsmail Hakkı

-Vanlı Ahmetoğlu Hayrettin

-Bandırmalı Hakkı Bin Ahmet Ali

Bundan tam 101 yıl önce, Türkiye Kominist Partisi’nin (TKP) ilk Merkez Komitesi Başkanı Mustafa Suphi, TKP Genel Sekreteri Ethem Nejat ve bereberlerindeki 13 yoldaşı ile Sürmene açıklarında öldürülerek Karadenizin azgın sularında kayboldu.

***

Giresun doğumlu Mustafa Suphi, ilk öğrenimini Kudüs ve Şam’da tamamladı. Erzurum’da liseyi okuduktan sonra İstanbul Hukuk Mektebini bitirdi. Paris’te Siyasal Bilgiler üzerine eğitim aldıktan sonra siyasi faaliyetlerine başladı.

1913 yılında vezir Mahmut Şevket Paşa’nın suikastı dolayısıyla Sinop’a sürülen 600 şüpheli arasındaydı. Buradan bir gurup arkadaşıyla Rusya’ya kaçmayı başardı. Kendisini kominist düşünce ile tanıştıracak olan bu süreç oldu. Bundan sonraki hayatı sürgünlerle geçti.

***

1917 yılındaki Bolşevik devrimi sonrasında esir hayatı son buldu. Anadolu’dan gelmiş değişik guruplarla ve Rusya’dan tanıdığı solcularla Bakü’de toplanan kongrede, Türkiye Kominist Fıkrasını kurdular. Hareketin önde gelen diğer ismi Ethem Nejat ve arkadaşlarıyla birlikte Anadolu’ya geçmeye ve Türkiye’de ki komünist hareketlerinin içinde olma kararı aldılar. Heyet önce Kars’a ulaştı.

***

Ancak Teşkilatı Mahsusa, her uğradıkları şehirde islamı kullanananların kışkırtmalarıyla, karşı gösteriler düzenlediler. Heyet bu defa Erzurum’a ulaştı. Ancak burada da geniş çaplı olaylarla karşılaşınca, Trabzon’a geçmek istediler. Burada kente girişlerine izin verilmedi ve Batum’a gitmeleri gerektiği söylenerek limana götürüldüler.

***

Siyah, beyaz, rüzgar / Trabzon’dan bir motor açılıyor/ Sahilde kalabalık / Motoru taşlıyorlar/ Son perdeye başlıyorlar/ Burjuva Kemal’in omzuna binmiş / Kemal kumandanın kordonuna / Kumandan kahyanın cebine inmiş / Kahya adamların donuna / Uluyorlar / Yoldaş! Unutma bunu / Burjuvazi ne zaman aldatsa bizi böyle haykırır. ...Hav..hav..hak..tü”

***

Ocak ayının 28’ini 29’a bağlayan gecede, kayıkçılar kahyası Yahya ve çetesi 15 kişiyi silahlarını, kıymetli eşyalarını alarak tekneye bindirdi. Tekne denize açıldıktan sonra katiller başka bir tekne ile önlerine çıkarak hepsini kurşunladı. Cesetlerine ulaşılamadı. Karadenizin gri sularında kayboldular.

Gördün mü ikinci motoru? İçinde kim var? / Arkalarından gidiyorlar / İkinci motor birinciye yetişti / Bordoları bitişti / Motorlar sarsılıyor / Dalgalar sallıyor / iki motorda iki sınıf çarpışıyor/ Biz silahsız, onlar kamalı / Kavga son nefese kadar kavga / Dişlerimiz ellerini kemiriyor / Kamanın ucu giriyor, girdi...”

***

-İstanbullu Emin Şefik

-Kadıköylü Tevfik Bin Ahmet

-Manisalı Kazım Bin Ali

-Erzincanlı Hatipoğlu Mehmet

-İzmirli Hacı Nustafaoğlu Mehmet

-Kandıralı Cemil Nazmi Bin İbrahim

-Maria(Mustafa Suphi’nin eşi- tek kurtulandı- Fakat ölmekten beter ettiler.)

Yoldaş! Bunların isimlerini aklında tutma sen fakat / 28 kanunisaniyi unutma! ”

***

Ve Nazım Hikmet şu sözlerle tamamlayacaktı on beşlilerin ölümünü...

Yoldaşlar ey! Artık lüzum yok fazla söze / Bakın göz göze / On beş kere açtı göğsünü / On beş kere örtüldü / On beşlerin hepsi / Bir kominist gibi öldü!”

Selam olsun...

***

Sevgiyle kalın

Önceki ve Sonraki Yazılar
YAZIYA YORUM KAT
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
Sevim Güney Arşivi