Türkiye’nin yeni dönem uluslarası ticari stratejisinde Asya önemli yer tutuyor. Kıta’nın kalbi Orta Asya’da ise yeni bir inşa dönemi yaşanıyor.

Ticaret dünyası her geçen gün ‘Yükselen Asya’ pazarına daha çok odaklanıyor. Tüm gözler Asya’nın en uzağına çevriliyken kıtanın merkezinde, Orta Asya’da yeni bir ‘dönüşümün’ ayak sesleri duyuluyor. Uzun süre dünyaya kapalı, gölge ekonomiler uluslararası yatırımcı ve pazar peşinde. Bir inşa ve gelişim süreci var. Bölge,dünyayı saran pandemi sonrası durgunlaşan uluslararası ticari pazarda yeni fırsatlar sunuyor.

Orta Asya’nın başat ülkesi Özbekistan. Türkiye ‘Yeniden Asya’ projeksiyonunda ülkeyi stratejik partner olarak görüyor. Özbekistan, sadece Çin veya tarihsel olarak Rusya için değil, Türkiye ve Avrupa için de jeostratejik öneme sahip.

Tarihi İpek Yolu’nun mirasını taşıyan ülke, Çin’in İpek Yolu Girişimi'nin tam da kaynağında yeralıyor. Rusya'nın Avrasya projesinin ve AB’nin de Asya stratejisinin kalbinde. Türkiye için ise vazgeçilmez bir ortak. Tarihi bir mirasın paydaşı olarak Asya’ya açılan bir kapı, tabir caizse Asya’ın ‘yeni kaplanları’ndan biri.

HEDEF 5 MİLYAR DOLAR

İki ülke hâlihazırda 2 milyar dolar seviyesindeki ticareti dengeli bir şekilde 5 milyar dolara çıkarmayı hedefliyor. Tercihli Ticaret Anlaşması müzakereleri devam ederken taraflar kapsamlı bir Serbest Ticaret Anlaşması (FTA) için de görüşmelerin başlatılmasını istiyor.

Ülke Türkiye için giderek daha da önemli bir pazar haline geliyor. Geçtiğimiz yıl Türkiye,Orta Asya ülkesinde en fazla sayıda yabancı şirketi açan ülke oldu ve 2020'de kurulan tüm şirketlerin % 18'ini temsil etti. Özbekistan'daki Türk sermayeli şirket sayısı 1.611 oldu. 2021’in ilk çeyreğinde Özbekistan’da kurulan Türk şirketleri sayısı da 103 tane. Ayrıca, her iki ülke arasındaki ikili ticaret 1,24 milyar dolardan 2,37 milyar dolara neredeyse iki katına çıktı.

YENİ ÖZBEKİSTAN

Özbekistan, son beş yılda önemli politika değişiklikleri geçirdi.

Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev ile ‘Yeni Özbekistan’ beşinci yılında. Bu dönemi inşa eden üç kavram: "Denge, işbirliği, reform"

ABD/Çin ekseninde ‘Denge’ politikası; Komşu ülkelerle güçlü ‘İşbirliği’; Bölgesel sorunları çözmede alınan ‘İnsiyatif’; Ekonomik ve bürokratik alanda alınan ‘Reformist’ kararlılık.

Şevket Mirziyoyev liderliğinde, ülke izole bir geçiş döneminden genç bir demokrasiye adım attı. Kapalı ekonomiden liberalleştirilmiş bir pazara, zayıf bir devletten bölgesel bir oyuncuya geçti. Ülkede artık yeni değişimlerin ayak sesleri duyuluyor. Reformist ve yabancı yatırımcıya açık bir dönem yaşanıyor. Cumhurbaşkanı Mirziyoyev’in tabiriyle ‘Üçüncü Rönansans’ dönemini yaşıyor.

ULAŞIM KORİDORLARI PEŞİNDE

Cumhurbaşkanı Mirziyoyev, "Dünya Medeniyetlerinin Kavşağındaki Orta Asya” kavramından söz ediyor. Bu aynı zamanda ülkenin ticari merkezlerden biri olarak konumlandırıldığının bir göstergesi. Kavramın arkasında ‘Yeni bir bölgesel kalkınma’ doktrini olduğu hissediliyor. Özbekistan, kendini bölgesel güç ve merkez olarak konumlandırılıyor. Bu aslında Ülkenin derin tarihinin bir izdüşümü. Bir dönem insanlık tarihinin en güçlü ticaret merkezi olan İpek Yolu’nın kaynağında bulunan Özbekistan yeniden ‘Yükselen Asya’ konjonktüründe kendi pozisyonunu alıyor.

Ülke, Asya ve Avrupa’yı birbirine bağlayan ve dünya ekonomilerini biraraya getiren bir platform oluşturma peşinde. Taşkent yönetimi, limanlara erişim için daha kısa ve daha ucuz ulaşım koridorları oluşturmaya çalışıyor.

Hindistan'ın şu ana kadar bir zirve düzenlediği tek Orta Asya ülkesi Özbekistan. Bölgede iki özel Hint üniversitesine ev sahipliği yapan tek ülke yine Özbekistan.

Taşkent yönetimi Mumbai'yi Moskova'ya bağlayan uluslararası Kuzey-Güney ulaşım koridoruna katılma niyetini ortaya koydu. Güney Kore ‘Yeni Kuzey’ stratejisinde en önemli partneri olarak Özbekistan’a odaklandı. Çin, Özbekistan ile yeni bölgesel işbirlikleri peşinde.

Özbekistan yönetiminin diğer stratejik adımı Afganistan ile oldu. Orta Asya'yı Hint Okyanusu'yla bağlayan Trans-Afgan ulaşım koridorunun oluşturulmasına yönelik ilk yapıcı adımlar atıldı. 5 milyar dolara mal olacak proje için imzalar atıldı. Hat ile denize komşusu olmayan ülke, ticari ürünlerini böylelikle okyanus kıyısındaki limanlara ulaştıracak

TÜRKİYE ÖZBEKİSTAN İLE YENİ DÖNEM

Türkiye ile Özbekistan ise yeni dönemde ticari ortaklıklarını büyütmek istiyor. Aslında iki ülkenin birbirini tamamlayan birçok potansiyeli var. Özbekistan, sürdürülebilir kalkınmasını artırmak için teknoloji ve insan kaynaklarının eğitimine ihtiyaç var. Türkiye genç ve yetişmiş bir çalışan nüfusa sahip. Ayrıca Türkiye’nin Avrupa Birliği ile yaşadığı bir tecrübeye sahip. Gümrük Birliği ile ulaştığı bir ticari tecrübesi var. Batı ile ticaret yapıyor.

Özbekistan ticari açıdan başlattığı yeni dönem Türkiye için de önemli. Hep birlikte bu dönemi izleyip göreceğiz.

İPEK YOLU’NUN RENKLİ ÜLKESİ

Özbekistan, İpekYolu’nun önemli bir durağı. Ülke eşsiz çinilerle bezenmiş tarihi yapıları ile dikkat çekiyor. Turistler için önemli bir durak olan ülke insanı geçmişin labirentlerinde yolculuğa çıkartıyor. Özbekistan otantik atmosferiyle görenleri kendine hayran bırakıyor. Tarihi camileri, han ve hamamları, tarihin derinliklerine sizi götüren camileri, turkuazın bütün tonlarını taşıyan medreseleri ile Özbekistan Asya’da önemli bir destinasyon. Ülke turistik güzellikleri yanısıra kültürel mirası ile de ziyarete gelenleri kuşatıyor. Özbekistan, 35 milyona yaklaşan nüfusu ve 300 milyar dolarlık milli geliri ile gelişmekte olan önemli tekstil pazarları arasında yer alıyor. Ülke 2019'da yüzde 5,5 büyüme elde etti ve önemli bir pamuk üreticisi, ancak düşük miktarlarda pamuk ihraç ediyor. Özbekistan, tarım / pamuk ve tekstil endüstrisine yönelik stratejik bir dönüşüm gerçekleştirdi. Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev'in geçen yıl Mart ayında yaptığı bir kararla pamuk piyasası serbestleştirildi. Özbekistan, pamuk ekim alanını daraltarak üretkenliği artırmayı hedefleniyor. Üretilen pamuğun ihracından çok yerel tekstil endüstrisinde kullandırılması hedefliyor.