İnsan üretmesi ve ürettiğini paylaşmasıyla toplumsal varlık olmaya başladı.

Dün ve bugün takım/ekip çalışmasının vazgeçilemez olması, onun bilgi ve becerideki yaratıcılığını/motivasyonunu arttırdı.

Beceriye dayalı emek, genellikle 20 yaşına kadar gelişimini gösterir ve zaman boyunca önemli bir ilerleme kaydedemez.

Bilgiye dayalı emek ise her dört/beş yılda bir kendini yenilemek zorundadır, aksi halde güncelliğini yitirir. Bu nedenle bilgiye dayalı emek pahalıdır. Toplumda bireylere uzun vadeli eğitim yatırımı yapılması gerekir. Eğitim, bireyin istihdamı sonrasında da güncellenerek niteliğini arttırarak devam eder.

Kişi günümüz toplumsal yaşamında en değerli varlıktır, çünkü bilgiyi o aktarır/yaratır. Bu nedenle bilgi en önemli maddi kaynaktır ve bu kaynak çalışanların tecrübeleri ve beyinleridir. Toplumda bireye verilen değer onun ekonomik ve sosyal refahı kadar insan haklarına saygı da esastır.

Toplumsal yaşamda her insan emek faaliyetidir. Çoğunlukla aynı veya benzer işleri yıllarca yaparlar. Dünden bugüne aktarmacılık değişmemiştir. Çünkü aktarmacılık sıradanlıktır. Yeniçeri ve Sipahinin bugünkü asker ve polisten hiçbir farkı yoktur. Oysa profesyonel en açık anlamı ile meslek sahibidir. Meslek sahipliğini iş, diploma, pozisyon, gelir veya unvan sahipliğinden ayırt etmek gerekir. Bu nedenle her diploma sahibi “profesyonel” veya meslek sahibi olmayacağı gibi meslek sahipliği de ömür boyu devam etmeyebilir. Yıllarca mühendislik mesleğini başarı ile sürdürmüş bir insan bir gün lokanta işletmeye başlarsa mühendislik diploması sahibi olmasına rağmen mesleğini sürdürdüğü söylenemez. İşin ilginç yanı zaman geçtikçe bu mesleğe yeniden sahip olma şansını da bütünüyle yitirir.

Profesyonelliğin ölçütü sayılan “para” zaman zaman mesleki yozlaşmanın ölçütü olmakta. “Meslek” para kazanmak için bir araç olabilir, ama yalnızca para kazanmak amacı ile meslek sahibi olunmaz.

Bir profesyonel için, ihtiyacın ötesine geçen para, mesleğini geliştirmenin sadece aracıdır. Devlet, kamu ya da özel kuruluşlarda zaman zaman çok yüksek nitelikteki profesyonellerin piyasanın altında ücretle ve şevkle çalışanları olduğu gibi, düşük nitelikteki profesyonellerin de gerçekten çok yüksek gelirlere sahip olup ve sürekli şikâyet edenleri de vardır.

Profesyonel, maddi açıdan para kazanır, hatta çok para da kazanabilir, ama para için çalışmaz. Meslek sahibinin ilkin motivasyonu/yaratıcılığı ile mesleğini serbestçe yapabilmesi, ikincisi de mesleğinde hep daha iyiyi yapma şansının olmasıdır. Ve doğaldır ki profesyonel de bir çalışandır, emekçidir, geçimini mesleğinden temin eder. Bu nedenle her iş sahibi profesyonel değildir. Yani tezgâhta müşteriden para alıp mal vermek “tezgahtarlık”, fotoğraf çekip karşılığında para almak “fotoğrafçılık”, elinde süpürge ve küreğiyle caddeleri temizleyen “temizlik işçisi”, mühendislik diplomasına sahip olup bir işyerinde mühendis (ya da yönetici) unvanı ile çalışmak mühendislik (yöneticilik), seçimlerde milletvekili ve belediye başkanı seçilmek ya da yıllarca kurulu sistemin parti yöneticiliği yaparak geçimini oralardan sağlamak “politikacılık” yapıldığı anlamına gelmez.

Profesyonel için mesleki uğraş yaşamın en önemli hatta ayrılmaz bir parçasıdır. Bu anlamda profesyonellik sürekli yapılan iş ile yarışması gerekmektedir. Eğer bir meslek sahibi yaptığı bir işle yarışmıyorsa bir müddet sonra mesleği iş haline dönüşeceğinden meslek sahibi olmaktan çıkıp iş sahibi haline gelir.

Profesyonellik uzmanlaşmayı gerektirir. Bu bir meslek ve bir yaşam tarzıdır. Keza ticaretle uğraşıp daha sonra sanayicilik, sonrada bankacılık yaparak başarılı olmuş iş insanları vardır. İş kurmak ve iş sahibi olmak ile profesyonelliği ayırmak gerekir. Bu tür başarıların ardında profesyonellerden kurulu (teknik ve idari) yöneticilerin becerileri yatar. Doğuştan iş sahibi olunabilir ama doğuştan profesyonel olunamaz.

Profesyonellik uğraş ve emek gerektirir. Sıradan kişiler başarıya giden yolu bilirler ama onu elde etmeye yarayan şekli bilmezler. Yaşamın her alanında bir profesyonel başkalarının göremediğini görmesi ve bilmediklerini bilmesi gerekir. Yani Descartes'in dediği gibi “Akıllı olmak önemli değil, önemli olan o aklı yerinde kullanmaktır.”

Profesyonelin bir unvanı vardır o da mesleği. Profesyonele bu unvanı ürettiği/yaptığı iş verir, dolayısıyla onlar “atanmazlar”. Yani meslekleri kurum/kuruluşun veya patronun verdiği unvanlardan daha değerlidir. Zira verilen pozisyon ve unvanları verenler bir gün gelir alabilirler, ama profesyonelliği kişi kendisi kazanır ve kurallarına uymadığı takdirde kendisi kaybeder.

Evet, profesyonelin çalışma yaşamındaki isteği mesleki gelişmesi ile mümkündür. Bir profesyonel “bunca yıldır bu işi yapıyorum, benden iyisi mi var” demeyecek kadar ileri görüşlüdür. Her zaman ileri gidip yeniye sahip olurken yeni yeni şeyler öğrenir. O bilgiyi kullanabilendir.

Her insan bilgi sahibi olabilir, ama bilgiyi üretime ve toplumsal yaşama dönüştürebilmek meslek sahibi insanlarındır. Bu nedenle “profesyonel”, toplumsal yaşam ve çalışmada “aparatçıların” aktarmacılığı ya da “şabloncu uygulamaları” değil, yaratıcı çözümler ve öneriler getirip kılavuzluk yapandır.