5 yaşında başlayan futbol rüyasından scout departmanına uzanan hikaye: Halis Yen

Futbol dünyasının son dönemde en çok önem verdiği konuların başında gözlemcilik (scouting) geliyor. Devasa bütçelere sahip kulüplerden alt liglere kadar binlerce kulüp kendi akademileri ve kadrolarına iyi oyuncuları katabilmek adına çeşitli kademelerde gözlem ekibi kuruyor. Halis Yen de Belçika'nın köklü kulüplerinden Club Brugge'da çalışıyor. 5 yaşında başlayan ve şimdiye kadar uzanan futbol macerasını DAMGA'ya anlattı


Halis Yen kimdir? Futbol dünyasına nasıl adım attı, halihazırda futbolda profesyonel olarak neler yapıyor ve kariyer hedefleri nelerdir?
33 yaşındayım. Belçika’nın köklü kulüplerinden Club Brugge’ün bünyesinde son 4 yılda scout (gözlemci) olarak görev yaptim. Ayrıca UEFA B antrenörlük belgemi almış bulunuyorum. Kondisyonerlik (Physical Coach) üzerine eğitimlerimi de sürdürüyorum. Yeşil sahalardaki kariyerime futbolcu olarak 5 yaşında başladım, 20 yaşında futbolu bırakıp eğitime yöneldim. Ancak futbolu bıraktıktan sonra da bu tutkudan kopamadım ve aklımın bir köşesinde hep futbola geri dönmek vardı. 2018’de bu kez antrenör ve scout olarak geri döndüm sahalara. Belçika Futbol Federasyonu’nun organize ettiği antrenörlük kurslarına katıldım. İlk antrenörlük ve scoutluk deneyimimi Sporting Hasselt Kulübü’nde U9/U10 yaş gruplarıyla yaşadım. Yarım sezon sonunda Club Brugge ile anlaştım. Kendi düşünceme göre futbolun içinde yeniyim. Kendimi geliştiriyorum ve her gün yeni bir şeyler öğrenmenin keyfini sürüyorum. Ayrıca 2 yıldır Patro Maasmechelen altyapısında çeşitli yaş gruplarında kondisyon antrenörü olarak çalışıyorum. Hayalim bir gün Türkiye Futbol Federasyonu’nda çalışmak.

Club Brugge son yıllarda özellikle futbolcu satışlarında çok başarılı olmuş bir kulüp ve Belçika Jupiter Pro League’ni son iki sezonda şampiyon olarak tamamladı. Elbette bu başarıda senin de içerisinde bulunduğun Scouting Departmanı’nın rolü büyük. Club Brugge kulüp felsefesini, bu felsefenin siz kulüp profesyonellerine nasıl aktarıldığını ve bu doğrultudaki çalışmalarınızı anlatabilir misin? 
Scouting bir kulübün en önemli yapı taşıdır bence. Bize kulüpte her zaman önemimizin büyük olduğunu anlatıyor ve hissettiriyorlar. Doğru profilde oyuncuları bulmak çok önemli ve gelişime açık oyuncuları keşfederek emin ellere teslim etmek, böylece daha iyi bir futbolcu yapmak daha da önemli. Scouting bizde 4 ayrı bölümde icra ediliyor: U6–U10, U11-U12, U13-U21 ve A takım. Burada hep futbolcunun gelişime açık olması ve akademiye katılarak gelişimi ilk sırada. Amaç; bulduğumuz oyuncuları yetiştirip A takımda süre alır hale getirmek. Kulübün en büyük hedefi ve misyonu 2023’te A takımın ilk 11’inin yarısını altyapımızdan gelen futbolcularla ile oluşturabilmek. Ve bunu başarmak için gece gündüz çalışıyoruz.

Scoutingde belki de en önemli ve zor alanlardan bir tanesi ‘Foundation Phase’ (5-10 ya da 5-9 yaş aralığındaki futbolcu adayı çocuklara verilen isim) seviyesinde yetenek keşfi süreci, sen de bu konuda oldukça tecrübelisin. Alt yaş kategorilerinde, özellikle 5- 10 gibi çok küçük yaşlardaki futbolcu adaylarını izleme ve raporlamada dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir?
Bu yaşlarda bizim ilk dikkat ettiğimiz hususlardan biri pozisyon bilgisi. Burada her kursta veya her antrenmanda çocuklara ilk öğretilen şey; top bizde olduğunda ‘sahayı büyütmek’. Topu kaybettiğimizde ise alanı daraltarak kompakt halde oynamak ve pas kanallarını kapatmak. ‘Foundation phase’de oyuncunun kendi yaş seviyesine göre topu kontrol edişi dikkat ettiğimiz en önemli özelliklerden bir diğeri. Ancak futbolda ve özellikle alt yaş gruplarında her alana ‘gelişim odaklı’ bakmak gerekiyor. Bir bütün olarak bakmak lazım. O yaştaki oyuncu ne kadar olgun? Hızı ne derecede, ilk metrelerde hızı nasıl? Geniş alanda hızı nasıl? Sıçrama becerisi ne düzeyde? Koordinasyonu, hangi ayaklı olduğu, soğukkanlılığı, kısa pas kalitesi, uzun pas kalitesi, şut becerisi, 1’e 1’lerde (ofansif ve defansif) etkisi, oyunu iki yönlü oynama kapasitesi, yaptığı pas tercihleri, oyunu rahatlatması, top saklaması, pozisyon alışı (ofansif ve defansif) gibi hususların tamamı bir bütün olarak ele alınmalı. Mental anlamda da inceliyoruz tabi ki; özgüveni yüksek mi yoksa daha çok ürkek bir yapıda mı? Savaşçı ruha sahip mi? Agresif yapılı mı, duygusal bir yapıya mı sahip? Karakter olarak nasıl bir birey? Antrenörünün dediklerini uyguluyor mu? Bunlara da dikkat ediyoruz her zaman. 28’e yakın parametre var bir oyuncuda değerlendirdiğimiz. Oyuncu bunları zamanla geliştirebilir. Daha iyi olabilir. Hiçbir oyuncu her parametrede iyi olamaz. Elit takımlarda (Anderlecht, KRC Genk, Club Burgge, Standard Liege gibi) kolay kolay giremiyorsun bu konuda.

Senin ayrıca kondisyoner olarak da görev yaptığını ve eğitimlerine devam ettiğini biliyoruz. Scoutingin en önemli parçalarından biri de oyuncunun fiziksel durumunu ve potansiyelini analiz etmek. Bir futbolcunun ya da futbolcu adayının fiziksel durumunu ve fiziksel anlamda ulaşabileceği potansiyelini değerlendirirken nelere dikkat edilmeli?
İyi bir futbolcu olmak için iyi hareket edebilmek, atletik olmak lazım. Dikkat ettiğimiz konular;
• Vücudunu kullanabilmesi ve tanıması,
• 1'e 1’lerde vücut ve ayaklarını kullanması,
• Topa dokunuşu,
• Pozisyon alışı; statik mi duruyor veya hareketli mi?
• Topa vuruşu, • Adam eksiltişi,
• Kısa ve uzun pasta pas şiddeti,
• Hava toplarına sıçrama (defansif/ofansif)
Belçika’da çocuklara futbolun yanı sıra başka sporlarda da eğitimler veriliyor ki temel motor becerileri ve koordinasyonları gelişsin. Çoğu kulüp yapıyor bunu burada. Çeşitli spor dallarından antrenmanlar eğitim müfredatının içerisine katılıyor. Mesela son katıldığım kursta konu ‘futbolcular için judo’ idi.

Scout, rakip analisti, antrenör ve performans analisti gibi futbol profesyonellerinin ya da bu pozisyonlarda çalışmayı hayal eden insanların kendilerini geliştirmek için yapmaları gerekenler nelerdir?
Avrupa’da ve senin görev yaptığın ülke olan Belçika’da bir futbol profesyoneli kendini nasıl geliştiriyor? Belçika Futbol Federasyonu pek çok konuda seminer ve kurslar organize ediyor. Onun dışında kendimi geliştirmek amacı ile Soccer Hub, World Football Academy, Performance Analysis UK, StatsBomb, The FA, Barca Innovation Hub, Start2move, AJAX Coaching Education gibi kurumlardan dersler aldım. Yıllardır açıkçası Türkiye’de böyle bir platform bulamadım. Ve PFSA Türkiye’yi görünce çok mutlu oldum. Malum Türkiye’de bu tür platformlar olmadığı için bizim antrenörlerimiz, scoutlarımız ve analistlerimiz kendilerini geliştirmekte zorlanıyor. PFSA Türkiye’nin kurslarına hem mesleki gelişimim için hem de Türkçemi geliştirmek için katıldım ve bundan sonra da katılacağım. Scout olarak her zaman futbolcunun gelişimi ve potansiyeline ulaşması kavramlarına odaklanıyoruz.