Düzenleme mi sansür mü?

"Dezenformasyonla mücadele düzenlemesi" olarak bilinen Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı.

Kanuna göre, yasal zemine kavuşturulmaları için internet haber siteleri ile basın kartına ilişkin konular, Basın Kanunu'nun kapsamına alınarak radyo, televizyon, kamu kurum ve kuruluşlarının yürüttükleri enformasyon hizmetlerinde çalışan kamu personeli, basın kartı düzenlenmesi bakımından süreli yayın çalışanları gibi değerlendirilecek. Basın Kanunu'nun amaçları arasına basın kartına ilişkin usul ve esasları belirlemek de eklenecek. Basın kartı talep eden medya mensupları ve enformasyon görevlileri, kanun kapsamına dahil edilecek. İnternet haber siteleri de süreli yayın tanımı kapsamına alınacak. Düzenlemede "internet haber sitesi", "İletişim Başkanı", "İletişim Başkanlığı", "Basın Kartı Komisyonu", "medya mensubu", "enformasyon görevlisi" de tanımlanıyor. İnternet haber sitelerinde faaliyet gösterdiği iş yeri adresi, ticari unvanı, elektronik posta adresi, iletişim telefonu ve elektronik tebligat adresi ile yer sağlayıcısının adı ve adresi kendilerine ait internet ortamında kullanıcıların ana sayfadan doğrudan ulaşabileceği şekilde ve "iletişim" başlığı altında bulundurulacak. İnternet haber sitelerinde bir içeriğin ilk kez sunulmaya başlandığı tarih ile sonraki güncelleme tarihleri, her erişildiğinde değişmeyecek şekilde içeriğin üzerinde belirtilecek.

2 yıl saklanacak

İnternet haber sitesinde yayımlanan içerikler, gerektiğinde talep eden Cumhuriyet Başsavcılığına teslim edilmek üzere doğruluğu ve bütünlüğü sağlanmış şekilde 2 yıl süre ile muhafaza edilecek.

Yargı mercileri tarafından yayının soruşturma ve kovuşturma konusu olduğunun internet haber sitesine yazılı olarak bildirilmesi halinde, bu işlemlerin sonuçlandığının bildirilmesine kadar soruşturma ve kovuşturma konusu yayın kaydının saklanması zorunlu olacak. İnternet haber sitelerinde zarar gören kişinin düzeltme ve cevap yazısını sorumlu müdür, hiçbir düzeltme ve ekleme yapmaksızın, yazıyı aldığı tarihten itibaren en geç bir gün içinde, ilgili yayının yer aldığı sayfa ve sütunlarda, URL bağlantısı sağlanmak suretiyle aynı puntolarla ve aynı şekilde yayımlamak zorunda olacak. Yayın hakkında verilen erişimin engellenmesi ve/veya içeriğin çıkarılması kararının uygulanması ya da internet haber sitesi tarafından içeriğin kendiliğinden çıkarılması durumunda, düzeltme ve cevap metni ilgili yayının yapıldığı internet haber sitesinde ilk 24 saati ana sayfasında olmak üzere 1 hafta süreyle yayımlanacak. Basılmış eserler veya internet haber siteleri yoluyla işlenen veya bu kanunda öngörülen diğer suçlarla ilgili ceza davalarının bir muhakeme şartı olarak, günlük süreli yayınlar ve internet haber siteleri yönünden 4 ay, diğer basılmış eserler yönünden 6 ay içinde açılması zorunlu olacak. Bu süreler basılmış eserlerin Cumhuriyet Başsavcılığına teslim edildiği tarihten, internet haber siteleri için ise habere ilişkin suç

ihbarının yapıldığı tarihten başlayacak.

Nitelik ve türü belirlendi

Kanunla basın kartı başvurusu, niteliği ve türleri de belirlendi. Buna göre, basın kartı başvurusu İletişim Başkanlığına yapılacak. Basın kartı, resmi nitelikte bir kimlik belgesi olarak kabul edilecek.

Basın kartı türleri şöyle: Göreve bağlı basın kartı: Bir medya kuruluşuna bağlı olarak çalışan Türk vatandaşı medya mensuplarına ve enformasyon görevlilerine verilen basın kartını.

Süreli basın kartı: Görev alanı Türkiye'yi kapsayan yabancı medya mensuplarına verilen basın kartını. Geçici basın kartı: Görev alanı Türkiye'yi kapsamamakla beraber geçici bir süreyle Türkiye'ye haber amaçlı gelen yabancı medya mensuplarına verilen basın kartını. Serbest basın kartı: Geçici bir süreyle çalışmayan veya yurt dışında serbest gazetecilik yapan medya mensuplarına verilen basın kartını. Sürekli basın kartı: En az 18 yıl mesleki hizmeti bulunan medya mensupları ve enformasyon görevlilerine ömür boyu verilen basın kartını ifade edecek.

Üye sayısı 42'ye çıkıyor

Basın İlan Kurumu Genel Kurulu üyeliğine; resmi ilan yayımlayacak internet haber sitelerinden 2, Cumhurbaşkanı'nca belirlenecek 2, BTK ile RTÜK'ten 2 temsilci daha eklenecek. Genel Kurulun üye sayısı 42'ye çıkarılacak. Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'a göre, basın kartı sahibinin, kanunda belirtilen niteliklere sahip olmadığının veya bu nitelikleri sonradan kaybettiğinin anlaşılması halinde basın kartı, İletişim Başkanlığınca iptal edilecek. Basın kartı sahibinin, basın ahlak esaslarına aykırı davranışlarda bulunması halinde Basın Kartı Komisyonu kararıyla basın kartı iptal edilecek. Basın kartı sahibinin gereken niteliklere sahip olmadığının veya bu nitelikleri sonradan kaybettiğinin anlaşılması nedeniyle İletişim Başkanlığınca basın kartının iptali halinde kartın iade edildiği tarihten itibaren 1 yıl geçmedikçe yeniden basın kartı verilmeyecek. Belirtilen süreler, iptal edilen basın kartının iade edildiği tarihten itibaren işlemeye başlayacak. Anadolu gazete sahipleri temsilcileri seçimi İletişim Başkanlığı yerine Basın İlan Kurumu Genel Müdürlüğünce düzenlenecek. İnternet haber sitelerinde resmi ilan ve reklam yayımlayacakların taşıması gereken vasıflar ve yerine getirmesi gereken sorumluluklar ile yayına ilişkin usul ve esaslar kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren Basın İlan Kurumu Genel Kurulunca 6 ay içinde çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek.

3 yıla kadar hapis

Basın Kanunu'nun "Cezai ve Hukuki Sorumluluklar" ile ilgili düzenlemeleri içeren bölümlerine internet haber siteleri de eklenecek. Halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kimse 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılacak. Failin, suçu gerçek kimliğini gizleyerek veya bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlemesi halinde söz konusu ceza yarı oranında artırılacak. "Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma" suçu nedeniyle verilen bölge adliye mahkemesi ceza dairelerinin kararları temyiz edilebilecek.

Milli İstihbarat Teşkilatının faaliyetleri ve personeline yönelik suç teşkil eden içerikler katalog suçlar kapsamına alınacak.

HABER SİTELERİ İLAN ALABİLECEK

BİK tarafından şartları belirlenecek internet haber sitelerinin, 5187 sayılı Basın Kanunu’nda yapılan değişiklik ile süreli yayın sayılarak resmi ilan ve reklam alabilmelerinin önü açıldı. Buna bağlı olarak 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu, 7201 sayılı Tebligat Kanunu başta olmak üzere resmi ilan yayınını zorunlu kılan çok sayıda kanunda değişikliğe gidildi. Sektörün endişelerini giderecek resmi ilan adet ve gelirlerinde artış sağlayacak altyapı oluşturuldu. İnternet haber sitesi çalışanları, yıllardır mahrum kaldıkları özlük haklarını kazanarak “basın mensubu” sayıldı ve basın kartı alabilmeleri sağlandı. 195 sayılı Kanun’da yapılan değişiklikle Basın İlan Kurumu görev alanına girerek resmi ilan ve reklam yayınlama hakkı kazanacak internet haber siteleri ise Basın Ahlak Esaslarından sorumlu tutuldu.

Diğer taraftan kurumların kendi internet sitelerinde yayınlamaları zorunlu ilanlar başta olmak üzere tüm resmi ilanların ortak yayın mecrası Basın İlan Kurumu ilan portalı “ilan.gov.tr” oldu ve ilanların tamamına tek merkezden ulaşılabilmesi mümkün kılındı.

İlan pastası büyüdü

2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu’nda yapılan değişiklikle birlikte icra satışlarının süreli yayınlarda ilan edilmesi zorunluluk haline getirildi. Kıymeti 500 bin TL’ye kadar olan menkul ve gayrimenkul satışlarının ilan edilmesi icra müdürlerinin inisiyatifine bırakılırken, kıymeti 500 binden 2 milyon TL’ye kadar olan satışların bir yerel gazete veya internet haber sitesinde, kıymeti 2 milyon TL üzerinde olanların ise bir yaygın gazete veya internet haber sitesinde yayınlatılması mecbur kılındı.

Böylece ilan panosuna giden ilanların tamamının resmi ilan havuzuna gelmesi ve süreli yayınlarda duyurulacak icra ilanlarının 3 kat artması bekleniyor. Dolayısıyla gazetelerin icra ilanı gelirlerinde azalma değil, aksine gazete ve bağlı internet haber siteleri üzerinden hissedilir oranda gelir artışı olacağı tahmin ediliyor. Ayrıca Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu ile gazetede yayın zorunluluğu bulunmayan ilgili maddeye, gazetede ilan edilmesi zorunluluğu getirilerek bugüne kadar olmayan bir gelir kalemi mevcut ilan pastasına eklendi.

YOLUMUZ AÇIK HEDEFİMİZ BELLİ

Basın İlan Kurumu (BİK) Genel Müdürü Cavit Erkılınç, yasa değişiklikleri sonrası birinci önceliklerinin ilan kayıplarını telafi etmek ve gazetelerin gelirlerini artırarak çeşitlendirmek olduğunu belirterek, “Artık yolumuz açık, hedefimiz bellidir” dedi

BİK Genel Müdürü Cavit Erkılınç, Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’nin TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilmesinin ardından sosyal medya hesabından açıklamalarda bulundu. Kanun değişikliklerinin getirdiği kazanımların ülkemiz, Basın İlan Kurumu ve medya sektörü için hayırlı olmasını dileyen Erkılınç, “Basın İlan Kurumu olarak görev ve sorumluluklarımız çerçevesinde, kanun çalışmalarının başladığı ilk günden Genel Kurul’da oylandığı son ana kadar var gücümüzle çalışarak, paydaşı olduğumuz basın kuruluşlarının kazanımlarının artması için mücadele verdik. Yapılan değişiklikler, gazetelerimize can suyu olacak, internet medyasına yeni bir hüviyet kazandıracak, dezenformasyonla etkin mücadelede yeni bir sayfa açacaktır” diye konuştu.

Yasal zemine oturdu

Yasa değişikliği ile BİK’e yeni sorumluluklar yüklendiğini ve bugüne kadar özveri ile yürütülen çalışmaların enerjisi yüksek şekilde sürdürüleceğine inandığını kaydeden Erkılınç, “Resmi ilanların varlığını kanuni güvence altına alan yeni yasa ile birlikte, ‘sansür’ yakıştırmasıyla süslenen algı operasyonları sürecinde oluşan kayıpları telafi etmek, gazetelerin gelirlerini artırarak çeşitlendirmek birinci önceliğimiz olacaktır. Resmi ilanların geleceğine dair belirsizliğin ortadan kaldırılması ile birlikte artık yolumuz açık, hedefimiz bellidir. Teknoloji alanında yaşanan gelişmeler ve beraberinde gelen dijital yenilikler medyayı küresel ölçekte şekillendirmektedir. Tiraj tabloları, satış rakamları ve yapılan haberlerin kamuoyuna etkisi hesaplandığında gazetelerin dönüşüme olan ihtiyacı, internet medyasının ise kimlik arayışı bir gerçektir. Yeni yasa ile birlikte internet haber siteleri yasal bir zemine oturacak, bu yasal zemin ile birlikte resmi ilan alabilmelerinin önü açılacaktır. Ayrıca internet medyası çalışanlarının senelerdir dile getirdikleri özlük hakları sorunu çözülmüş, basın kartı alarak akredite olabilmeleri sağlanmıştır” açıklamasında bulundu.

Basınımızı yaşayacak

Araştırma raporlarının Türkiye’nin dünya üzerinde dezenformasyona en çok maruz kalan ülkelerden biri olduğunu gösterdiğini aktaran Erkılınç dezenformasyonla mücadelede etkin bir pozisyon alınarak, milli güvenlik, kamu sağlığı ve haber alma hürriyetinin güvence altına alındığını vurguladı. Erkılınç, “Basın İlan Kurumu olarak, tüm kısır tartışmaların ötesinde yasa sürecinin sonrasına dair hazırlıklarımız önceden başlamış, mevzuat çalışmalarımız ve dijital altyapı inşası ise tüm hızıyla sürmektedir. Üzerimize yıkılmaya çalışılan tüm algılara rağmen, basınımızı yaşatmaya, medyamıza bir gelecek perspektifi sunmaya kararlıyız. Bu vesile ile yeni Basın Yasası çalışmalarına lehte, aleyhte katkı sunan herkese teşekkürlerimi sunuyorum. Her zaman ifade ettiğim gibi sizlerle kaderimiz ortak ve birlikte çok güçlüyüz. Büyüyen ailemizle, geleceğe yürümeye hazırız” ifadelerini kullandı.