Arapça kökenli bir kelime olan adab-ı muaşeret, geçtiğimiz günlerde orta okul ve lise öğrencilerinin artık ders niteliğinde göreceği bir konu haline geliyor. Türkçe tercümesi nezaket ve görgü kuralları olan adab-ı muaşeret, aslında oldukça önemli ve bana kalırsa müfredata eklenmesinde geç kalınmış bir durum.

Şöyle ki yeni nesil gençlerin en büyük eksikliklerinden biri nezaketsizlik ve nerede nasıl davranacağını bilememe halidir. Aslına bakacak olursak birçok yetişkin için de bu geçerlidir fakat öğrenciler kadar yetişkinlerinde bence adab-ı muaşeret üzerine eğitimler alması lazım. Neden yetişkinlerin de bu konu hakkında eğitilmesi gerektiğini söylüyorum, çünkü yıllar geçtikçe topluma olan saygı ve nezaket kurallarını iyice yok saymaya başladık. Mesela ‘yere çöp atmamak’ herkesin bildiği ve maalesef ki uygulamaktan yoksun olduğu bir durum. Birçok kişi yere çöp atmanın yanlış olduğunun farkında fakat uygulamıyor. Başka bir örnek verecek olursam ‘teşekkür etmek ya da tanımadığın birini saygısızca davranarak kabalık etmek.’ Çok sayıda bu konuyla ilgili örneklendirme yapmak mümkün. İşin kökenine bakacak olursak hem gençlerin hem de toplumdaki her yaş grubunun adab-ı muaşeret kuralları hakkında eğitilmeye ihtiyacı var.

Gelişen modern dünyada aslında doğrusunu bilsek bile, bile isteye yapmadığımız yegane davranış ve görgü kuralları var. Özellikle bu yazımda bir farkındalık yaratmak ve yazımı okuyan herkeste bir pencere açmak, hayatında yaptığı davranışları gözden geçirip düşündürmek istiyorum. Gerçekten toplumda ya da hayatın her bir noktasında davranışlarımıza, görgü kurallarına ve nezakete ne kadar dikkat ediyoruz?

Adab-ı muaşeret denilince aklınıza neler geliyor? Sadece saygı ve davranış mı? Genel çerçevede bakacak olursak kısmen doğru fakat adab-ı muaşeret birçok unsuru bir arada barındırır.

Adab-ı Muaşeret nedir?

Türk Dil Kurumu’na göre adab-ı muaşeret, iyi tutum ve davranışları içeren “adap” ve insanların uyum içinde bir arada yaşamaları anlamına gelen “muaşeret” kelimelerinin birleşiminden gelir. Bu kelimelerin bir araya gelmesiyle, bireylerin toplum içerisinde ahlaki, görgü ve nezaket kurallarına uyması açısından kullanılan bir terim olarak günümüzde yer bulmuştur.

Adab-ı Muaşeret kuralları nedir?

Toplumda davranışlarımıza dikkat etmek ve saygı çerçevesinde hem sosyal hayatımızda hem de ahlaki açıdan nezaket içeren davranışlar bütünüdür. Peki nedir bu adab-ı muaşeret kuralları? Gelin hep birlikte geleneksel ve günümüz modern hayatta birkaç örnekle tanımlamaya çalışalım…

• Selamlaşmak
• Tokalaşmak veya sarılmak
• Temiz ve düzenli giyinmek
• Teşekkür etmek
• Davet edildiğiniz bir mekana vaktinde gitmek
• Kalabalık ortamda yüksek sesle konuşmamak
• Sohbet ederken kişiye odaklanmak, etrafa bakıp ilgisizce davranmamak
• Yere ya da ortak kullanım alanlarında çöp atmamak
• Toplum içerisinde sakız çiğnememek
• Biri konuşurken sözünü kesmemek ya da özür dilerek söz almak
• Emanet edilen bir ürün ya da eşyaya geciktirmeden ve zamanında teslim etmek
• Toplum içerisinde karşıdaki kişilerin yüzüne doğru değil, ağız kapatarak esnemek
• Hapşırma ya da öksürme durumlarında peçete ya da dirsek içlerine bu eylemi gerçekleştirmek, ortalığa hapşırmamak
• Toplumda bacakları uzatarak oturmamak ya da büyüklerin karşısında ayak ayak üzerine atmamak
• Terbiyeli ve hakaret etmeden düzgün bir üslupla konuşmak
• Yiyecek yerken yakınında bulunan kişilere ikramda bulunmak
• Sıra beklerken kimsenin halkını gasp etmeden sıramızı beklemek
• Yemek yerken oturarak yemek yemek
• Ağız şapırdatmadan ya da garip sesler çıkarmaktan kaçınmak, çatal bıçak kullanarak yemek yemek
• Alış veriş esnasında uygun fiyata ürün pazarlığı yaparken satın alınacak malı kötülememek
• Komşuları ya da çevredeki insanların rahatsız etmeden davranmak, konuşmak, hareket etmek
• Kalabalık ortamda yüksek sesle müzik dinlememek
• Yeni çağın getirdiği sosyal medya hesapları üzerinden sofra ya da yemek paylaşımlarını abartarak paylaşmamak
• Yemek yemeden önce ve sonra el yıkamak
• Verilen bir sır başkasına anlatılmaz
• Rencide edici, hakaret içeren cümlelerden kaçınmak
• Kusur ya da eksikliklerle ilgili alay etmemek
• İnsan dışlamamak
• Dedikodu yapmamak
• Kırıcı veya incitici sözlerden uzak durmak
• Bir film ya da dizi izleyen birine önceden izlenilen konuyla ilgili bilgi vermemek (spoiler)
• Kulaktan kulağa toplumda konuşmamak
• Toplumda tanıdık ya da tanımadık birinin cep telefonuna bakmamak
• Mesajlaşma uygulamalarında kelime kelime değil cümle cümle konuşmak
• IBAN veya banka bilgilerini karşı tarafa gönderirken ekran görüntüsü ile paylaşmamak
• Kişileri aşağılayıcı, küçümseyici, abartılı ve rencide edici üsluptan kaçınmak
• Gidilen misafirliğe eli boş gitmemek, hediye ya da ikram götürmek
• Misafir ya da komşuya çat kapı gitmemek, birkaç saat önceden haber vermek
• Misafirliğe gidildiğinde ev sahibi olmadan odaları gezmemek ya da eşyaları kurcalamamak
• Gösteriş yapmamak
• Paylaşmayı bilmek ve benzeri

Elbette milyonlarca örnek verilebilir. Fakat önemli olan işin mantığını kavrayabilmek.. Görgü ve nezaket kuralları hakkında gerek çevremde gerekse yaptığım gözlemlerle naçizane fikrimi sizlere aktarmak istedim. Özellikle yeni nesil için oldukça önemli gördüğüm adab-ı muaşeret kurallarını sadece okul müfredatı olarak değil, hayatımıza da dahil etmeyi ihmal etmeyin. Ve lütfen küçüklerimize de bu konuda örnek olmayı eksik etmeyin. İyi ve düzgün olarak yapılan her bir davranışa günümüzde herkesin ihtiyacı var.