Avrupa ülkelerinde siyasette populist aşırı sağ partiler yükselişte. İsveç'te hükümet artık neo-Nazi kökenli bir partinin parlamentodaki oylarına bağlı, ona politika belirlemede biraz söz hakkı verdi. Aşırı sağın iktidar koalisyonuna yükseldiği Finlandiya'da, aşırı sağcı partiden kilit bir bakan ‘Yaşasın Hitler‘ şakaları yaptığının ortaya çıkmasının ardından geçen ay istifa etti. İtalya'da aşırı sağ iktidarda.
* * * *
Fransa'da, aşırı sağcı lider Marine Le Pen'in uç partisi yerleşik bir güç haline geldi. Almanya'da, aşırı sağcı ‘Almanya İçin Alternatif‘ partisi doğu eyaletlerinde lider parti. Batıdaki liberal eyaletlerde de popülerlik kazanıyor. Nedenleri muhtelif. İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana şu veya bu şekilde iktidarda olan geleneksel siyasi partilerin ülke sorunlarına karşı politikalarının yetersiz bulunuyor. Bu da sonuçta seçmeni ya sandıktan uzaklaştırıyor, ya da başka seçenekler aramaya itiyor sanki.
* * * *
İspanya’da 5 Mayıs’ta yapılan yerel seçimin en önemli sonuçlarından biri de, şüphesiz, 2013 yılında kurulan aşırı sağcı Vox Partisi‘nin bu seçimde büyük bir ivme ile yükselmesi. Bu İspanyol solu için büyük bir tokat oldu. Anket firmaları da böyle bir depremi öngöremedi. Seçimden önce farklı görünüyordu: Sosyalistler sadece ‘sosyalizmin katedrali‘ Sevilla'da değil her yerde yeniden seçilmeyi bekliyordu. Her biri beş yüz binden fazla nüfusa sahip İspanya'nın en büyük altı metropolü Madrid, Baecelona, Valencia, Sevilla, Zaragoza, Malaga muhafazakar sağ partinin eline geçti.
* * * *
Gerçi Sosyalistlerin kayıpları, muhafazakarların kazanımları kadar büyük değil. Ama sonuçta 23 Temmuz’daki milletvekili erken seçimi için önemli bir sinyal, ruh hali testi olarak görülüyor. Muhafazakar Halk Partisi ile aşırı sağcı Vox beş bölgesel başkent dahil olmak üzere yaklaşık 25 kenti birlikte yönetecekler. Örneğin ayakkabı ihracatıyla tanınan ülkenin güneydoğusundaki Elche kasabasının Sosyalist eski belediye başkanı seçimi kaybetti.
* * * *

Bu kasaba Halk Partisi ile Vox tarafından ortaklaşa yönetiliyor artık. Halk Partili yeni belediye başkanı, ‘Bu ortaklık modeli İspanya'nın tamamı için iyi bir model olabilir‘ diyor. Önceki gün New York Times Gazetesi’nin basılı nüshasını okuyordum. ‘Sırada İspanya mı var?‘ diyor, ardından ‘Liberal Avrupalı siyasetçiler aşırı sağcı Vox partisinin Franco döneminden bu yana İspanya'nın ulusal hükümetine giren ilk sağcı parti olabileceğinden korkuyor‘ diye yazıyordu.
* * * *
İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, Avrupa sosyal demokrasisi için bir umut ışığı olarak görülüyordu. New York Times Gazetesi seçim analizinde ‘İspanya, son yıllarda liberaller için parlak bir nokta gibiydi. Bay Sánchez yönetiminde enflasyonu düştü, Katalonya'daki ayrılıkçılarla gerilimi azalttı, büyüme oranını, emekli maaşlarını ve asgari ücreti artırdı. Ancak Bay Sanchez ile ayrılıkçılar ve aşırı sol güçler arasındaki ittifak, birçok seçmenin kızgınlığına yol açtı‘ diyordu.

* * * *
İspanyol El Mundo gazetesi de ‘ Sosyalistler ve koalisyonun küçük ortağı ortağı Podemos'un seçim kampanyası stratejilerini acilen yeniden düşünmeleri gerekiyor‘ diyordu. Çünkü şu anki anketler, Muhafazakar Halk Partisi’nin yüzde 33 oyla birinci parti olacağını gösteriyor. Ancak hükümeti kurabilmesi için aşırı sağcı Vox’un yüzde 13’lük desteğine ihtiyacı olacağı işaret ediliyor. Başbakan Sanchez'in lideri olduğu Partido Socialista Obrero Espanol (PSOE) partisinin ise yüzde 28 ile ikinci sırada olacağı, ancak koalisyon ortaklarıyla birlikte mecliste gerekli 176 sandalyeyi bulamayacaklarından hareket ediliyor.
* * * *

Avrupa'da aşırı sağın yükselişiyle birlikte, halihazırda İspanya Parlamentosu’nda üçüncü büyük siyasi güç olan Vox’un artan popülaritesi çakışıyor. Başbakan Sanchez, El Pais’e verdiği demeçte ‘Vox'tan çok daha tehlikeli bir şey var ve bu, Vox'un varsayımlarını ve politikalarını üstlenen bir Halk Partisi var. Ve gördüğümüz şey bu: siyasi, sosyal ve bilimsel konsensüsün reddi‘ diyor. Unutmayalım ki Almanya, Fransa, İtalya ve İspanya, AB’nin lokomotif ülkeleri. İspanya’daki siyasi gelişmeler şimdilik böyle.