"Geçtiğimiz yüzyıl Osmanlı Devletinin parçalanması dolayısıyla oluşan sınır uyuşmazlıklarını çözmekle geçti. Türkiye'nin geleceği, önümüzdeki binyılın ilk yüzyılının şekillenmesinde de son derece önemli bir rol oynayacaktır." ABD eski başkanlarından Bill Clinton'ın 1999 TBMM Konuşmasından.

"Ukrayna'nın en doğusu ile Kazakistan'ın en batısı arasında 480 kilometrelik bir mesafe vardır. Bugün Kazakistan'da yaşananları Ukrayna ile birlikte okumak gerekir. Bu bölge aynı zamanda "ayı'nın" boğazıdır ve Stalingrad kuşatmasından bu yana hiçbir el ayının boğazına bu kadar yaklaşmamıştı."

***

SSCB’nin dağılması ile Orta Asya’da bir güç boşluğu doğurmuş ve Çin bu boşluktan faydalanarak batıya doğru genişlemeye başlamıştır. Çinin “Bir Kuşak Bir Yol Projesi” bu bağlamda değerlendirilebilir.

Viktor Yanukoviç ve Çin Devlet başkan yardımcısı Lee Kezhyan 2013 yılında Kırım’ın Sivastopol ve Yevpatorya bölgelerinin Çin’in “Bir Kuşak Bir Yol Projesi”ne tahsis edilmesi konusunda anlaşmışlardır. Bu anlaşma Rusya'ya karşı yapılan bir hamledir.

Anlaşma sayesinde Kırım’da Çinli yatırımcılar tarafından kurulacak deniz limanı ile Çin Avrupa’ya ticari olarak 6 bin kilometre daha yaklaşmış olacaktır. Bu sayede Çin malları Suveyş kanalı veya Cebelitarık kullanılmadan Avrupa’ya ulaşmış olacaktır.


Çin'in hedefi Avrupa
Bölgenin çevresinde ayrıca 300 bin metrekare alanda endüstri bölgesi kurulması planlanmıştır. Ayrıca anlaşma Ukrayna’ya Çinli göçmenlerin gelebileceği yönünde hükümler içermiştir.

Çin’nin “Bir Kuşak Bir Yol Projesi”, Rusya Devlet Başkanı Putin’in daha öncesinde teklif ettiği Rusya Federasyonu, Kazakistan, Kırgızistan ve Beyaz Rusyayı kapsayan Avrasya Birliği’nden daha etkili bir projedir.

Bu projeye sadece Orta Asya dahil edilmemiş, İpek Yolu’nun ekonomik kuşağı olarak Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan, Güney Osetya ve Ukrayna’yı kapsamıştır. Sonrasında hedef tüm Avrupa olacaktır.

Çin, “Bir Kuşak Bir Yol Projesi”ne dahil olan ülkelerin iç işlerine müdahale etmeyeceği konusunda garanti vermektedir. Çin devlet başkanı Orta Asya devletlerinin başkanları ile stratejik ortaklık için bu dönemde ayrı ayrı görüşmüş özellikle Özbekistana 11 miyar dolarlık bir anlaşma teklif edilmiştir.


Çin'in etkisi Orta Asya deneyiminden de anlaşılacağı üzere bugün sadece ekonomik değildir. Çin ekonomik etkisini artık politik düzeyde de gösteremektedir.

Kazakistan'da yaşanan son olaylar Çin’in ülkedeki ekonomik etkisinin yanı sıra ülke içindeki siyasi tutumuna da yansıdığını bir göstergesidir. Bununla birlikte Çin’in tutumunda jeopolitik faktörleri inkar etmek hatalı olacaktır. Çünkü Çin kendi ulaşım ve diğer araçlarını çeşitlendirme konusunda endişe duymaktadır, bazı transit geçiş güzergahlarında politik veya askeri problemler oluşmaktadır.
Rusya’nın Kırım’ı işgal etmesi ve sonrasında ilk olarak Kırım özelinde Çin-Ukrayna anlaşmasının iptal edilmesini sağlaması söz edilen askeri politik problemlere örnek olarak gösterilebilirken bugün Kazakistan'da yaşanan olaylar da benzer şekilde Rusya'nın Çin'in bölgedeki yayılmacı politikalarına karşı tepkisel bir cevaptır.

Burada Rusya kadar Rusya’nın boğazına yapışan güce bakmak doğru olacaktır.

İsrail merkezli Nziv’de yer alan habere göre;

ABD ve Rusya'nın savunma bakanları Lloyd Austin ve Sergei Shoigu, bugün Ukrayna bölgesinde devam eden gerilimlerin arka planına karşı bir görüşme gerçekleştirdi.

Pentagon kısaca; "Ukrayna sınırları yakınında risk azaltma konusunu görüştüklerini" belirtirken, Moskova'da ise ikisinin ayrıntıya girmeden "ortak çıkarları ilgilendiren güvenlik konularını" tartıştığını kısaca kaydetti.