Sıra şimdi Bergama Zeus Sunağı’na geldi galiba… Berlin Eyaleti Çeşitlilik ve Ayrımcılıkla Mücadeleden Sorumlu Müsteşarı Saraya Gomis, bir süre önce sunağın Türkiye’ye iade edilmesi gerektiğini söylemişti.
* * * *
Gomis'in bu sözleri tepkiyle karşılanmış,  Almanya eserin ülkeden çıkışına ilişkin olarak Osmanlı ve Alman İmparatorlukları arasında 1878’te yapıldığı iddia edilen bir anlaşmayı öne sürüyordu... Anlaşma da Osmanlı İmparatorluğu’nun 1874’te kabul ettiği Asarı Atika Nizamnamesi’ne dayanıyor. Nizamnamede, kazıda bulunan eserlerin üçte biri kazı çalışmasını yapan ülkeye, üçte birinin devlete ve üçte birinin arazi sahibine verileceği belirtiliyor.
* * * *
Bu konuda yeni bir gelişme daha yaşandı… Önde gelen günlük Frankfurter Allgemeine Zeitung  gazetesi  geçtiğimiz günlerde ‘Bergama Sunağını Geri Verin’ diyerek bir başmakale yayınladı. Yorumda  ‘Benin'in yirmi ünlü bronzu iade edilirken "uluslararası kültürel politikada bir dönüm noktası"ndan söz ediliyordu. Uluslararası kültür politikasının dönüm noktası" nerede? diye soran yorumda ‘Neden bu dönüm metaforunu daha somut terimlerle ifade etmiyorsunuz?  Bergama Sunağı neden iade edilmiyor?’ diyordu.
* * * *
Bergama Zeus Sunağı, günümüzde Bergama olarak anılan antik Pergamon şehrinde Pergamon Krallığı’nı yöneten Attalos hanedanı tarafından M.Ö. 2. yüzyılda yaptırılmış anıtsal, dinsel bir yapı. Bu görkemli yapının kalıntıları, 1870’li yıllarda Alman inşaat mühendisi Carl Humann tarafından, o zamanın Prusya’sına götürülür. Berlin’deki Pergamon (Bergama) Müzesi’nde sergileniyor. İncil’de adı geçen 7 yedi kiliseden biri Bergama’da ve Zeus Sunağı’ndan da bahsedilmekte.
* * * *
Alman mühendis Carl Humann 1870’li yıllarda Bergama-Dikili yolunu yapmak için Osmanlı devletine gelmiş… İlginç bir tesadüf mü yoksa ilahi adalet mi bilemiyorum ama sunağı bulunduğu topraklardan götüren Carl Humann 1876’da İzmir’de 57 yaşında ölür. İzmir’e gömülür ama Katolik Mezarlığı kapatılınca mezarı Bergama’ya nakledilir. Berlin’de Brenzlauer-Berg semtinde Carl Humann ilkokulu ve Humannplatz Meydanı, doğduğu Essen kentinde de Carl Humann Lisesi var. Bu konuyu takip etmekte yarar var…
* * * *
NOT: Berlin'deki Müzeler Adası'ndaki en büyük ziyaretçi cazibe merkezi  Pergamon Müzesi'nin yenilenmek üzere 2027 yılına kadar kapatıldı. Müzenin tüm bölümlerinin  tamamen yenilenmesi en az 2037'ye kadar sürecek. 1,2 milyar Euro’dan fazlaya mal olacak.