Geçtiğimiz hafta 12 yaşındaki bir çocuğun, ailesinden internet oyunu oynamak için izin alamamasından dolayı silahla kafasına ateş etmesi ve yaralanması çok konuşuldu. Günümüz de bilişim teknolojilerinin gelişmesi ile beraber çocuklara dijital oyun oynama dünyasının da kapısı açılmış oldu ama bu durum bazı olumsuz davranışları da beraberinde getirdi. Çocuklara sunulan bu dijital dünya çocukların her an her yerden dijital dünyadaki oyunlara daha kolay ulaşma imkanı sağladı. Özellikle gençler arasında da kullanımı giderek yaygınlaşan bu dijital oyunlar, kullanımın kontrolsüz ve aşırıya kaçması ile beraber bireyi bir bağımlılığa doğru sürüklemeye de başladı.

Bağımlılık Belirtileri

Çocuk ve ergenlerde oyun bağımlılığı daha çok ekranı bırakamaması, tekrarlayıcı bir şekilde eyleme sürekli devam etmesi, uykuyu sürekli olarak ertelemesi, uykuya geçişte zorluklar yaşaması, uykuya dalma sırasında zihninde hala oyun ile alakalı imgeleri düşünmesi ve yemek yeme eylemini ertelemesi hatta bazen unutması ile görülmektedir. Hayatını oynadığı oyuna göre yönlendiren, fizyolojik ihtiyaçlarını geri plana atan yani kısacası dış dünyadan tamamen kendini soyutlayan ve iletişimi kesmeye başlayan bir çocuk veya ergen bağımlılığın temellerini atmaya başlıyor demektir.

Teknoloji Hayatımızın Bir Parçası Ama!

Evet günümüz şartları ve gelişmekte olan teknoloji ile teknoloji hayatımızın bir parçası ama burada önemli olan nokta teknolojiyi hayatımızın merkezine koymamak. Kendimizden, çevremizden ve günlük aktivitelerimizden bile önemli halde tutup, kullanılmaya devam edilirse teknoloji artık bize fayda değil zarar vermeye başlıyor demektir. Artık bir çocuk yaşıtlarıyla yüz yüze iletişim kurmakta zorlanıyor, ekran karşısında olmadıkça kendini gergin, sinirli ve boşlukta hissediyor ve bu süreç ebeveynlerle çatışmaya kadar devam ediyorsa yavaş yavaş dijital oyunlardan uzaklaşmanın vakti gelmiş demektir. Eğer vazgeçilmeyen bu ekran süresi devam ederse zamanla çocuk ve ergenlerde dikkat eksikliği, dürtü kontrol bozukluğu ve hiperaktivite gibi rahatsızlıklar ortaya çıkmaktadır. Oynanan oyunun yüksek düzeyde adrenalin içermesi de çocuk da öfkeyi kontrol etmede zorlanmaya kadar süreci devam ettirir.

Yoksunluk Belirtisi

Çocuğun başarıyı sadece oyundan elde etmesi ve gerçek hayatta ulaşamadığı başarıya oyun ile ulaşması oyun oynama davranışını çocuklarda pekiştirir. Çocuğun bu pekiştirecini elinden almakta çocukta büyük bir yoksunluk belirtisine sebep olur. Bu durum çocukta saldırgan davranışlar, öfke kontrol bozukluğu, şiddet ve küfür eylemleri gibi durumlar ile karşımıza çıkmaktadır.

Rol Model Alma

Model almak en önemli öğrenme yollarından birisidir ve çocuğun gelişimi açısından oldukça önem taşımaktadır. Genelde anne babayı model alma ile görülen bu davranış sadece anne ve baba ile sınırlı değildir aslında. Oynanan bir oyun, izlenen çizgi filmde ki bir süper kahramanı da çocuk kendine model olarak alabilir. Kendine aldığı bu modelin davranışlarını sergilemeye başlayabilir ve onun gibi olmak için çaba gösterebilir. Bu nedenle ailelerin bu konuda da tedbirli olması, uygun olmayan nitelikteki oyunların ve programların izletilmemesi gerekmektedir.

Dijital Dünya Kıyaslatıyor

Bağımlılığın yanı sıra dijital dünyada erişime sunulan görüntüler ve oyun sırasında ki rekabet çocuk ve ergenlerde diğer insanlarla kendisini kıyaslamasına, kendisini beğenmemesine ve giderek yaşam doyumunun azalmasına neden olur. Rekabet ile devam eden bu dijital oyunlar aynı zamanda çocuk ve ergenlerde büyük bir hırsa sebebiyet verir. Bu durum çocuklarda ve ergenlerde artan kaygıya sebep olur ve büyük bir özgüven eksikliğini de gün yüzüne çıkartır.

Dijital Bağımlılığın Çözümleri

Çocuğunuzda böyle bir durum ile karşılaştığınız zaman bu durumu çözüme kavuşturmada ki en önemli nokta çocuğunuz ve sizin aranızda ki iletişim dilidir. Aranızda ki bağ ne kadar kuvvetli ve güçlü ise bu o kadar iyi sonuç verir. Ebeveynine sonsuz güvenen bir çocuk ve ergen ebeveyninin söylediği her şeyi önemser ve ona sonsuz güvenir. Aksi halde dinlemez ve umursamaz. Dijital bağımlılığın çözümünde ki bir diğer nokta çocuk burada hangi ihtiyacını tamamlıyor? Bu soruya cevap bulmak önemli. İhtiyaç gideriliyor ki süreç pekişerek devam ediyor. Yani bağımlılığın altında yatan temel nedeni bulmak burada oldukça önemli. Bu noktada çocuk ve ergen ile güçlü bir iletişim ile konuşarak soruların cevaplarının bulunması gerekli. Çocuk ile beraber burada ebeveynlere de büyük sorumluluk düşmekte. Sabır ve özveri ile süreci ilerletmeniz gerekiyor. Bağımlılığın çözümünde ki son önemli nokta ise çocuğunuzun kendini keşfetmesini sağlayın. Nelere ilgisi var? Neleri deneyimledikce tatmin olur ve keyif alır? Bu noktaları bulmak ve çözüme kavuşturmak önemli.

Ebeveynlere Tavsiyeler

Öncellikle çocuğunuzun rol modeli oyunlar değil siz olmalısınız. Çocuklar sizin ne yaptığınıza oldukça dikkat eder. Çocuğunun karşısında sürekli elinde telefon ile ilgilenen bir anne veya babayı gören çocuk kendiside bu davranışın doğru olduğunu kabul edecek ve aynı davranışı sergilemeye başlayacaktır. O yüzden ilk önce sizin davranışlarınızın analizi sonra çocuğunuzun davranışları. Çocuğunuz ile oynayabileceğiniz aile oyunları oynayın, aile saat dilimleri oluşturun mesela akşam yemeğini ayrı ayrı odalarda yemek yerine masada hep birlikte yemeği tercih edin ve ortamı sağlayın. Çocuğunuzun boş kalmasına müsaade etmeyin sinemaya götürün, film izleyin veya piknik yapın vs. Çocuğunuzu ekrandan sınırlandırırken veya süreyi kontrol ederken ne izlediğine ve ne oynadığına da bakın. İzlenilen video veya resim içeriği de bu nokta da oldukça önem taşımakta. Yapılan bir diğer yanlış da tableti ve televizyonu çocuğa ödül olarak sunmak. Çocuğunuza ödül ceza yöntemi uygulamayın. Tableti veya televizyonu ödül olarak vermeyin. Aksi halde çocuk ve ergen için bu durum bir amaç haline dönüşecektir. Kendi öncelikleriniz ve rutinlerinizi yerine getirmek, rahat oturmak, keyifli zaman geçirmek için tableti çocuklarınız için bir susturucu olarak kullanmayın! Çocuklarınızın iletişimden uzak ve sizden uzak bırakmayın.