Büyük güçlerin güç mücadelesinin yaşandığı G20 Zirvesi’ni nasıl değerlendirmeli ? Hindistan yeni Çin mi oluyor ? Zor sorular. Zirve bildirisi ve yeni üyeden başlayalım. Zirve öncesinde katılımcıların ortak bir açıklama üzerinde anlaşamayacağı yönünde endişeler vardı. Ortak bir nihai belge olmadan sona erecek ilk G20 zirvesi olabileceği varsayılıyordu. Bu da başarısızlıkla eşdeğerdi. Farklılıklar çok büyük görünüyordu; Özellikle de konu Ukrayna savaşı olunca. Ancak evsahibi Hindistan dostane bir deklarasyon üzerinde pazarlık yapmayı başardı.

* * * *

Bu Hindistan'ın etkileyici bir diplomatik başarısı. Rusya’nın adı anılmadan sadece güç kullanımı kınandı. Ortak açıklama, belirsiz bir şekilde, tüm devletlerin yabancı toprakları ilhak etmeye yönelik herhangi bir tehditten veya güç kullanımından kaçınması gerektiğini söylüyor. Bu da doğal olarak Ukrayna‘nın nihai deklarasyonu sert bir şekilde eleştirmesine yol açtı. Ukrayna Dışişleri Bakanlığı sözcüsü eski adıyla Twitter olan X sosyal ağında "G20'nin gurur duyabileceği hiçbir şey yok" diye yazdı.

* * * *

Tabii, hepsi bu kadar değil: Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Afrika Birliği'nin G20'nin yeni bir üyesi olacağını ve onu fiilen G21 haline getireceğini duyurdu. Bu duyuru ile her halükarda Hindistan, belki de Küresel Güney'deki liderlik rolünün altını çizdi. Hindistan için bir başarı. Dünya nüfusunun beşte birinden fazlası Afrika'da yaşıyor; ancak düne kadar kıta G20'de yalnızca bir sandalyeyle temsil ediliyordu: Güney Afrika. Şimdi bu iki sandalye oldu. Şu ana kadar G20'ye üye olan tek bölgesel örgüt Avrupa Birliği'ydi.

* * * *

Nihai belge/ortak açıklama, dünya nüfusunun üçte ikisini ve küresel ekonomik üretimin yüzde 80'inden fazlasını temsil eden bu grubun açıklamasını gösteren ağırlığı temsil ediyor mu? Gerçi G20 karar verici bir kurum değil ama ağırlığı tartışılabilir. 2009 yılında G20 grubunda en güçlü 20 devlet başkanı bir araya geldiğinde, zirvenin ev sahibi dönemin İngiltere Başbakanı Gordon Brown, ‘dünya bir araya geldi‘ demişti. O dönemki arşivlere bakılırsa hatta yeni bir ‘dünya hükümeti‘nden bile söz ediliyordu.

* * * *

Yeni Delhi'deki zirvede G20‘nin, bir dünya hükümeti olma veya etkili bir küresel düzenleyici güç olma iddiasından çok uzakta olduğu sanırım gayet net gözüküyordu. Bunda ülkelerin farklı çıkarları olmasının ve aynı zamanda uluslararası toplumdaki çatlakların derin olmasının da önemi var. Dikkat ederseniz Yeni Delhi'de masaya bir değil en az iki grup oturdu. Bir yanda G7 ülkeleri, diğer yanda Brics ülkeleri. Arada da masanın moderatörü Hindistan‘dı.

* * * *

Örneğin Hindistan kendisini küresel Güney ile Batı arasında arabulucu olarak görüyor, ama aynı zamanda giderek büyüyen bir ekonomik güç olarak takdim ediyor. Yüksek tirajlı İtalyan La Stampa Gazetesi, geçtiğimiz gün “Modi'nin vizyonu, bir taraf 'seçmek' zorunda kalmadan ulusal çıkarlarını ilerleten bir devletin vizyonu. Çin’le birlikte Brics üyesi ama Çin’in stratejik rakibi ve aynı zamanda Quad’ın (ABD, Japonya ve Avustralya ile birlikte) üyesi olan çapraz ittifak ülkesi ; Kısacası, Soğuk Savaş geleneğini canlandıran, ancak onu radikal bir şekilde yeniden yorumlayan bir Hindistan” diyordu.

* * * *

Çok farklı çıkarlar G20'yi herhangi bir konuda harekete geçememenin eşiğine getirdiği açık. Bu yüzden zirvenin şimdilik formatı yalnızca konuşma notlarının sunumu ve kenarda yapılan ikili görüşmelerle sınırlı. Bununla birlikte, 19 sanayileşmiş ve gelişmekte olan ülke ile AB'nin aynı masada oturduğu, birbirleriyle eşit olarak konuştuğu tek kulüp olmasını da göz ardı edemeyiz.

* * * *

Yeni Delhi'deki G20 zirvesi Pazar günü grubun başkanlığının sembolik olarak devredilmesiyle sona erdi. Hindistan Başbakanı Modi, tokmağı oturuma başkanlık etmesi için Brezilya Devlet Başkanı Lula da Silva'ya verdi. Aralık ayında Brezilya G20'nin dönüşümlü başkanlığını devralacak. 2024 G20 zirvesi de Brezilya'nın Rio de Janeiro kentinde yapılacak. Bakalım gelecek zirvede neler yaşanacak. Bekleyip göreceğiz.