Kızıldeniz’de, daha doğrusu Bab el-Mendeb Boğazı’nda yaşananlar, Ortadoğu savaşının bir yan gösterisine dönüştü. Takip edenler bilir. Yemen’deki Husiler, 16 Kasım’dan itibaren İsrail'e uğrayan veya İsrail'e bağlı olan tüm gemilere saldırmakla önce tehdit etti, ardından saldırdı. İtalyan-İsviçre MSC, Fransız CMA CGM, Danimarkalı AP Moller-Maersk, Alman Hapag Llyod de dahil olmak üzere en az 12 en büyük deniz nakliye şirketi, Kızıldeniz'den geçişi askıya aldı. İngiliz petrol şirketi BP de kaçınacağını açıkladı. Tayvanlı nakliye şirketi Evergreen, İsrail ile olan yük trafiğini şimdilik durdurdu.
* * * *
27 kilometre genişliğindeki Bab el-Mendeb Boğazı, dünya ticaretinin yaklaşık yüzde 12’sinin Kızıldeniz'den geçmesiyle dünyanın en önemli nakliye rotalarından biri. 2022‘de 1,4 milyar net ton kargo buradan geçerek rekor seviyeye ulaşmış. Güzergah başka bir açıdan önemli: Küresel petrol sevkiyatının yaklaşık yüzde on ila onikisi Kızıldeniz üzerinden yapılıyor.
* * * *
Örneğin Almanya ile Çin arasındaki konteyner gemilerinin yaklaşık yüzde 90'ı Süveyş Kanalı'ndan geçiyor. Örneğin Rotterdam'dan Singapur'a giden gemiler kanaldan geçerken yaklaşık 8.300 deniz mili mesafe kat ediyor. Afrika'nın güney ucundakin geçiş ise yaklaşık 11.300 deniz mili. Bu da yaklaşık sekiz ila on günlük ek bir süre getiriyor. Bu gelişmenin küresel ticarete sonuçlarının ne olacağını tam olarak tahmin etmek şu anda mümkün değil. Ama var olacağı belli.
* * * *
Asıl sorulması gereken soru şu: Husilerin saldırıları ne anlama geliyor ? Husiler bunu Gazze Şeridi'ndeki Hamas'ı desteklemek için yaptıklarını söylüyorlar. Bu prensipte inandırıcı bir gerekçe. Ama bundan daha fazlası da var. İstanbul Ticaret Üniversitesi’nden Prof. Dr. Süleyman Seyfi Öğün, ‘Amerika bir acem oyununa geldi‘ diyor. Şöyle açıklıyor; ‘Yemen’deki Husilerin birden topa girmesi ilginç. Bence İran böylelikle savaş cephesini kendisinden uzağa itiyor.‘
* * * *
Çünkü İsrail Hizbullah’ın Güney Lübnan’daki hatlarından geri çekilmesini ve Kuzey İsrail’de yerleşimcilerin emniyetinin sağlanmasını istiyor. Değilse, Hizbullah’ı vuracağını; yani savaşı büyüteceğini alenen ilan ediyor. Demek ki, Gazze savaşına müdahil olmayacağını söylemek ne Hizbullah’ı ne de İran’ı kurtarmaya yetiyor. Muhtemelen, yukarıdaki gelişmelerin farkında olan İran bir ileri hamle yaparak, açlıkla boğuşan lakin balistik füzelerle teçhiz ettiği Husileri devreye soktu. Husiler hepsi havada tesirsiz hale getirilmiş olsa da çok sayıdaki balistik füzeyi İsrail’e fırlattı. Bununla da yetinmedi. Bab el-Mendeb Boğazı’ndan geçen İsrail ilintili gemilere saldırmaya başladı.
* * * *
İkinci bir soru da şu: Husilerin saldırılarına karşı ABD’nin öncülüğünde İngiltere, Fransa, Bahreyn, Kanada, İtalya, Hollanda, Norveç, İspanya ve Seyşeller’in katıldığı Refah Muhafızı Operasyonu’nun önemi ve etkisi ne olabilir ? Almanya’da Kiel Üniversitesi Güvenlik Politikası Enstitüsü Direktörü Profesör Dr. Joachim Krause, ‘eğer görev sadece füze veya drone saldırılarına karşı savunmaya odaklanırsa başarılı olamayabilir veya çok pahalı olabilir. Husilerin ne kadar çok (nispeten ucuz üretilmiş) insansız hava aracı kullandığı görülüyor‘ diyor.
* * * *
Husilerin ataklarına karşı pahalı savunma sistemlerinin kullanılması hem uzun vadeli bir göreve yol açacağını hem de bir aşınma ve yıpranma etkisi olacağını sözlerine ekliyor. Asıl önemlisi de Husileri silahsızlandırmaya yönelik operasyonların onlarca yıl sürecek umutsuz bir gerilla savaşına evrileceğine dikkat çekiyor. Görülüyorki Kızıldeniz'de artan gerilim Husilere gerekirse daha saldırgan askeri yöntemlerle daha fazla şeyler yapılması yönünde ABD‘ye baskıyı artırabilir. Kızıldeniz bir savaş alanına dönüşebilir. Husilerin İsrail’e veya gemilere yönelik saldırıları bu anlamda anlaşılmalıdır. ABD belki de bunun farkında ve şu ana kadar bir tırmanışa kışkırtılmaktan kaçınmaya çalışıyor.