Herkes bu sorunun cevabını merak ediyor... Koronavirüs'ün etkisi daha ne kadar sürecek... Veya bu salgın ne zaman bitecek... Yaz aylarında hafiflemesi bekleniyordu... Olmadı... İkinci dalgayı yaşıyoruz... Herkesin gözü, kulağı günlük vaka sayısında, ağır hasta sayısında... Salgının daha fazla yayılmaması, sağlık sisteminin çökmemesi gerek... Aksini düşünmek bile korkutucu... Bu virüsün damlacık yoluyla yayıldığı artık kesin... Dolayısıyla ‘Maske, mesafe ve hijyen’ kuralına harfiyen riayet edilmesi şart... Hastaları tedavi ederek salgın önlenemez... Bu tıbben böyle...
* * * *
Salgına karşı tek çare etkin bir aşı... Dünya aşı peşinde... 200’e yakın aşı çalışma var... Türkiye’de de çalışmalar var... Ama en önde gidenlerin sayısı üçü, dördü geçmiyor... Her ülke aşıya bir an önce kavuşmak istiyor... Almak için sıraya giriyor...  Türkiye de aynı çaba içinde... Sağlık Bakanı Fahrettin Koca söyledi... ‘Üç koldan yürüyoruz’ diyor... Çinli Sinovac firmasına  5 milyon doz aşı ısmarlanmış ilk planda... Alman/ABD  BionTech/Pfizer ile görüşülüyormuş.... Bu iki aşı adayı Türkiye’de şimdiden gönüller üzerinde deneniyor.... Etki kontrolü açısından Türkiye için avantaj... Türkiye’de geliştirilecek bir aşının da gelecek yıl devreye girmesi umut ediliyor... Hayırlısı diyelim... Bu üç koldan çalışmaya şöyle bir bakalım...
* * * *
- BionTech/Pfizer : 2008’de Almanya’da kurulan bir biyoteknoloji firması BionTech... Prof. Dr. Uğur Şahin ve eşi Doç. Dr. Özlem Türeci kurucular arasında... Aşı için ABDli ilaç devi Pfizer ile ortak çalışıyor... Geliştirdikleri BNT162b2 aşı adayının üçüncü faz denemeleri sürüyor... Etik kurulunun onayıyla Türkiye’de de 500 gönüllü üzerinde deneniyor... İstanbul Tıp Fakültesi koordinasyonunda yürütülüyor.... Ruhsat için Avrupa İlaç Kurumu’na (EMA) başvuru yaptı... Gen bazlı bir RNA aşısı... 2020 sonuna kadar 100 milyon, 2021 sonuna kadar da 1,3 milyar doz aşı üretmeyi planlıyor... İngiltere, şimdiden 30 milyon doz, ABD 100 milyon doz ısmarladı, 500 milyon doz da opsiyon aldı... Japonya 120 milyon doz, AB Komisyonu   ısmarladı... Aşının Çin’deki hakları Çinli Fosun Pharma firmasına ait...
--------------------------
- SINOVAC : 2001’de Pekin’de kurulan bir firma... Sinovac Biotech Ltd. 2018’de 230 milyon dolar ciro yapmış... ABD borsasına Sinovac Biotech olarak kote edilmiş... (NASDAQ: SVA)... Firmadan verilen bilgiye göre, bugüne kadar aralarında domuz gribine karşı olan da dahil olmak üzere bir sürü aşı geliştirmiş... Ocak ayı sonunda Sinovac Life Sciences (Sinovac LS) olarak "CoronaVac" adı verilen aşı geliştirme çalışması başlamış... Çalışmaları Pekin Üniversitesi ve Çin Bulaşıcı Hastalıkları Kurumu’yla ortak yürüyormuş...
* * * *
Nisan ortalarında klinik öncesi,  daha sonra da faz 1 ve 2 çalışmaları tamamlanmış... Üçüncü faz çalışmaları Brezilya’da, Endonezya’da yapılıyor... Türkiye’de de Ankara Hacettepe Üniversitesi koordinasyonunda gönüllüler üzerinde deneniyor... İlk kez 17 Eylül’de Hacettepe Üniversitesi’nde gönüllü üç sağlık çalışanı üzerinde denenmiş... Hacettepe'nin ardından Kocaeli, İstanbul-Cerrahpaşa, Uludağ Üniversiteleri ile Ankara Şehir Hastanesi’nde de gönüllüler üzerinde deneneceği söyleniyordu... 'inaktif virüs' tekniğine göre hazırlanan bu aşıda, enfekte etme özelliğini yitirmiş olan virüs vücuda verilerek, vücudun hastalığa bağışıklık kazanması hedefleniyor.
-----------------------
- Türkiye’de aşı çalışması : Türkiye'de klinik öncesi aşamasında 13 aşı adayı olduğu açıklanmıştı... Ege, Selçuk, Erciyes, Ankara, Boğaziçi, Bezmialem Vakıf, ODTÜ Üniversiteleri, Acıbadem Labmed, İzmir Biyotıp ve Genom Merkezi ve Koçak Farma firmasının aşı için çalıştıkları söylenmişti... Tek tek bu çalışmaların hangi seviyede olduğunu bilmiyorum... Ama Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, hafta içinde Çarşamba günü bir soru üzerine ‘Bunlardan insan çalışmasına çok yakın olan 3 aşı olduğunu daha önce söylemiştim. Bu aşıların toksikoloji, sterilite ve standardizasyon çalışmaları devam ediyor... Gelecek hafta ilk insan uygulaması başlamış olacak’ diyordu... Bakan Koca, Türkiye’de geliştirme çalışmaları yapılan bu üç aşı adayının da 'inaktif virüs' tekniğine göre hazırlandığını söylüyordu...
* * * *

Geçmiş olsun Türkiye... Geçmiş olsun İzmir.... İzmir’de ölenlere Allah’tan rahmet, yaralılara da acil şifalar diliyorum...