‘Savaş sisi‘ kavramını duydunuz mu bilmiyorum. Bu kavram askeri eylemleri analiz etmenin ve hatta tahmin etmenin imkansızlığını bir şekilde tanımlar. Çünkü her savaş gizlilik ve propaganda arasındaki bir yarıştır. Ukrayna Savaşı da başlangıcından bu yana 600 günü geçti. Bu savaşta da ‘Savaş sisi‘ perdesi olsa da bu perde bence zaman zaman aralanıyor. Ukrayna Generalkurmay Başkanı general Valeri Saluşni’nin İngiliz The Economist dergisinde yayınlanan söyleşisi gibi.
* * * *
Ukraynalı başkomutan Valeri Saluşni Batı'da oldukça saygı gören ve kendi ülkesinde neredeyse kahraman bir statüye sahip 50 yaşında bir general. Belli ki bazı gerçekleri kabul etme ihtiyacını görüyor. Karşı saldırıda Ukrayna birliklerinin ağır kayıplar verdiği, beş ay içinde ana saldırı ekseninde yalnızca on kilometre kadar ilerleyebildikleri anlaşılıyor. Rus mayın tarlaları ve savunma hatlarının çok büyük bir engel olduğu açık. Saluşni, bunu açıkça ifade etmese bile artık bu saldırının başarısız olduğunu fiilen kabul ediyor.
* * * *
Peki Ukrayna ne yapabilir? Ukraynalı komutan Economist'e yaptığı açıklamada, ‘Bu savaş geçmiş neslin silahlarıyla ve modası geçmiş yöntemlerle kazanılamaz‘ diyor. Saluşni, uzun vadede Ukrayna'dan ziyade Rusya'nın yararına olacak bir askeri çıkmazdan korkuyor. General Saluşni’ye göre beş alan öncelik taşıyor: Birincisi Rusya'nın hava üstünlüğünün üstesinden gelmek. Bunu insansız hava araçları yoluyla başarmak istiyor. İkincisi, Rus mayın kuşaklarını geçmek için yeni teknolojilere ihtiyaç var.
* * * *
Üçüncüsü, Rus topçularıyla daha etkin mücadele etmek. Dördüncüsü elektronik harp yeteneklerini güçlendirmek. Beşincisi yeterli asker rezervi oluşturmak. Çünkü motivasyon eksikliği ve askerlik hizmetinden kaçınma Ukrayna‘da büyüyen sorunlar. Ancak Başkomutanın elinde herhangi bir patent tarifi yok. Bu beş öncelikli alanı güçlü bir şekilde ele alınsa bile, bu çabanın meyve vermesinin uzun zaman alacağı anlaşılıyor. General Saluşni, Ukrayna'nın kendi tarafında olmadığına inandığı faktörün ‘zaman‘ olduğunu düşünüyor.
* * * *
General Saluşni, The Economist dergisindeki söyleşide zorlukları gizleyip örtbas etmiyor. Ukrayna’nın baş destekçisi ABD’deki The New York Times gazetesine bakıyorum. Şöyle yazıyor; ‘Zelenskiy, komutanını kamuoyuna savaşın çıkmaza girdiğini ilan ettiği için azarladı. Bu, Ukrayna için zaten zorlu bir dönemde askeri ve sivil liderlik arasında ortaya çıkan ayrılığın sinyalini veren çarpıcı bir azarlama.‘ Cumhurbaşkanı Zelenskiy‘nin, ‘Statüleri ne olursa olsun insanlar yoruldu ve bu anlaşılabilir bir durum. Ama bu bir çıkmaz değil‘ dediği işaret ediliyor.
* * * *
Soruyu şöyle soralım. Bundan sonra ne olabilir? Ukraynalı genelkurmay başkanı ciddi bir ara değerlendirme yapıyor. Aynı zamanda çıkmazdan bir çıkış yolu gösterme ihtiyacını görüyor. Ukrayna'nın hızlı bir askeri atılım umutları suya düşmüş durumda. Ancak General Saluşi’nin uzun süreli bir siper savaşından kaçınmak istediği anlaşılıyor. Şöyleşide siper savaşının riskleri konusunda uyarıyor. Çünkü ona göre zaman Ukrayna'nın değil Rusya'nın lehine işliyor.
* * * *
Şunu da göz ardı etmemek gerek. Orta Doğu'da yaşanan son olaylar, uluslararası siyasetin ve medyanın dikkatini, Ukrayna'daki savaştan uzaklaştırdı. İngiliz The Observer gazetesi, ‚‘Ukrayna'daki savaşa bakış‘ adlı baş makalesinde ‘Bu anlaşılabilir bir durum ama yine de endişe verici. Bu odak kaybından asıl yararlanan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin oldu. Karşı saldırı hayal kırıklığı yarattı. Ukraynalı birlikler savaşmaya devam ediyor, ancak savaşın ikinci kışı yaklaşırken bitkinlik tehlikesiyle karşı karşıyalar‘ diyor.
* * * *
Savaş nasıl gelişebilir? ABD desteğini çekerse ne olur? Batı nasıl devam edebilir? Müzakere yoluyla barış/çözüm mümkün mü? Eğer mümkünse, böyle bir barışın/çözümün potansiyel sonuçları neler olabilir? Benim kafamdan geçenler mutlaka herkesin de merak ettiği sorulardır. Ama cevapları kolay değil. Ukrayna‘ya daha fazla yardım yapılmasına şüpheyle yaklaşan ABD’de Cumhuriyetçiler Partisi’nden Missouri Senatörü Josh Hawley, bu konu ile ilgili olarak Senato’da yaptığı konuşmada ‘Oyun sonu stratejimiz tam olarak nedir?‘ diye soruyordu. Bu stratejiyi de ya çok kısıtlı kişilerin dışında bilen yok ya da strateji yok, gelişmelere göre savaşın sonuna karar verilecek. Bence savaşın gidişatıyla ilgili genel inanış bu.