Türkiye 21 yüzyılın en ilginç seçimlerinden birine şahit oldu. Seçimler her ne kadar sandıklardaki sonuçlara göre değerlendirilse de reyting verilerinde de büyük bir sürprize imza atıldı.
AK Parti ile CHP arasındaki oy farkının kapanması ve Türkiye genelinde CHP’nin bir numaralı parti olmasıyla sonuçlanan 31 Mart 2024 yerel seçimleri medya dünyasında da dengelerin bozulmasına neden olacak gibi.
Yerel seçim sonuçlarının açıklandığı 31 Mart akşamı hem ana akım televizyon kanallarında hem de tematik haber televizyonlarında sürpriz reyting raporları çıktı. Televizyon izleyicisi seçim ekranında muhalefete daha yakın yayın yapan televizyon kanallarını seçti. Ortaya çıkan reyting sonuçları da sandıktan çıkan sonuçlar kadar manidar oldu.

Böyle Bir Rekor Tarihte Yok!

Ana akım televizyon kanallarında 31 mart akşamı insanlar seçim sonuçlarını NOW TV’nin hazırladığı haber programlarından izledi. Öylesine ilginç bir reyting tablosu çıktı ki ortaya total dediğimiz tüm izleyici kitlelerde ilk on içinde yer alan televizyon programlarının sekiz tanesi Now Haber’in hazırladığı programlar oldu. Yani bir başka deyişle en çok reyting alan programlar içinde ilk on içinde yer alan ilk sekiz program Now TV’nin programları oldu. Bu çok ciddi bir rekor. Böyle bir veri Türk televizyon reyting tarihinde yok.

Ana akım televizyonlarının reyting raporlarını incelediğimizde insanların Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamasını bile NOW Haber’den izlediğini görüyoruz. İşin ilginç tarafı Now Haber’de Murat Kurum ve Erdoğan’ın açıklamaları İmamoğlu’nun açıklamalarından daha fazla reyting aldı. Bu veri bile üzerinde analiz yapılması gereken bir veri. Burada hem Now Haber’in başarısını hem de halkın artık iktidara yakın olan medyaya olan inancının bittiğini gösteriyor.

Total dinleyici kitlesinde top 10 reyting listesinde ilk sekiz program arasında NOW TV yer alıyor. Benzer bir tablo AB Grubunda da var. En çok reyting alan on program arasında ilk sekizde yine NOW TV’nin seçim haber programları yer aldı. AB Grubu reytinglerinde tüm liderlerin açıklamalarını televizyon izleyicisi NOW’dan izledi. Murat Kurum’un açıklaması yüzde 6,36 reyting ile en çok izlenen lider açıklaması olurken, Erdoğan’ın açıklaması yüzde 6,13 ile en çok izlenen ikinci lider açıklaması oldu. İmamoğlu’nun açıklaması ise yüzde 3,55 reyting aldı. Benzer sonuçlar reklam verenin en çok sevdiği 20+ ABC grubunda da karşımıza çıktı. Bu kitlede de NOW Haber ilk on program sıralamasında ilk sekizde yer aldı ve bu kitlede de Erdoğan en çok reyting alan açıklamayı yaptı.
İktidarla pek arası olmayan bir televizyon kanalında iktidar partisi liderlerinin çok reyting alması beni çok şaşırttı. Demek insanlar yenenden çok yenilenin açıklamalarını daha çok merak etmiş. Buna Erdoğan ile İmamoğlu’nun açıklamalarının aynı dakikalara denk gelmesinin de rolü olmuş olabilir. İkisinin de açıklamaları 00:30 civarında yapıldı. Belki bu çok ince bir detay ama ben İmamoğlu’nun ekibinin yerinde olsaydım İmamoğlu’na Erdoğan’dan sonra konuşma yaptırır hem çakışmayı önler hem de geceye finali koyardım ama ikisinin de açıklaması benzer dakikalara denk geldi. Belki de o heyecan ve hengame içinde bu detay düşünülmedi.

TRT Reytinglerde Döküldü

Elbette televizyon reytingleri sandık verileri kadar somut değil ama izleyicinin tercihlerinin sandıkla paralel olması çok önemli. Bu kadar ana akım televizyon kanalı içinde NOW’ın hepsini silip süpürmesi çok manidar bir olay. İlk on içinde dokuzuncu ve onuncu sıraya girebilen tek kanal iki hedef kitlede TRT, bir hedef kitlede de TRT ve ATV olmuş. Bu kadar büyük bütçelerle yayın yapan halkın ve kamunun paralarını cömertçe harcayan TRT kurumunun reytinglerde hiçbir varlık göstermemesi hem onların gündem belirleme gücünden aciz olduğunu gösterdi hem de bir kez daha kamunun TRT’ye harcadığı paraları sokağa attığının en somut göstergesi oldu.

Haber Kanallarının Kralı: Sözcü TV

Tematik televizyon kanallarının 31 Mart gecesi reytinglerine baktığımızda da durum farklı değil. İktidara yakın olan ve hem reklam hem de farklı biçimlerde iktidardan çok ciddi destekler alan haber kanallarının reytinglerde adeta döküldüğünü gördük. Haber kanalları içinde seçim gecesi en çok izlenen kanal Sözcü TV oldu. Sözcü TV bir yıldır füze gibi arttırdığı reytinglerini seçim akşamı patlattı ve tüm tematik televizyon kanalları içinde en çok izlenen kanal oldu.

Sözcü TV her sese yer veren bir kanal ama oda piyasada daha çok muhalefete yakın bir kanal olarak konumlandı. Haber kanallarında birinci sırada Sözcü TV ikinci sırada TRT Haber üçüncü sırada ise Halk TV yer aldı. Bu üç kanal en çok reyting alan kanallar oldu. Bu kanallar içinde TRT Haber karasal yayın yapan ve tüm Türkiye’ye yayın yapan devasal teknik imkanları olan ve erişimi olan bir kanal. Normal şartlarda bu imkanlarla TRT Haberin tüm haber kanallarının toplam reytingi kadar reyting alması gerekir. Sözcü TV ile Halk TV uydu ve platform kanallarından yayın yapıyor. Bu bile bu iki kanalın ne kadar başarılı olduğunu gösteriyor.

Özet: Seçim Sonuçları Reytinglere de Yansıdı

Ana akım televizyon kanalları ile tematik haber kanallarının bu kadar reyting alması ve halkın seçim sonuçlarını NOW ile Sözcü TV’den izlemeyi tercih etmesi hem medya adına hem de AK Parti adına çok önemli bir veri. Bu veriden çok rahat anlıyoruz ki halk artık iktidara yakınlığı ile deşifre olmuş - adlarını yazıp onları mahcup etmeyeyim - kanallara olan inancını tamamen kaybetti. Bu televizyon kanalları ile TRT ‘yi takmıyor ve izlemiyor. Halkın seçimlere yansıyan iktidar partisine olan tepkisi medyada da kendisini gösterdi ve sadece oyları değil reytingleri de muhalefete verdi.

Bu başarıyı NOW ‘da Sözcü TV’de hak etti. Doğan Şener de Alişer Delek de çok büyük risk aldı. Herkes rüzgârı arkasına alırken onlar rüzgârı karşılarına aldılar. İşletme stratejisi olarak da çok doğru bir hareketti. Eğer rüzgârı arkalarına alsalardı onlarca yandaş televizyon kanalı arasından sıyrılamazdı basit bir kanal olurlardı. Ama onlar zoru seçti ve başardı. Bu başarı aynı zamanda bu kanalların sermaye sahiplerinin de başarısı. Rüzgârı karşına alarak yayın stratejisi geliştirmek sabır ister. Er ya da geç bu sonuç gelecekti. 31 Mart gecesi gördüğümüz sandık ve reyting sonuçlarının aslında temeli 2013 yılında Gezi Parkı eylemlerinde atıldı. Süreç yavaş ilerledi ama her seçimde bir fay hattı gibi gerildi. Bu gerilen fay hattı da 31 Mart gecesi patladı.

Çok ciddi içerikler analizleri yapan biri olarak bende NOW ve Sözcü’nün çok daha hareketli, daha agresif, daha akılcı ve nitelikli habercilik yaptığını her defasında gördüm, yazdım , söyledim.

Bu ülkenin parasıyla benim, sizin, bizim paramızla hava atan TRT’nin hiçbir gündem belirleme gücünün olmadığını defalarca söyledim. Çevremdeki CHP’lilere “TRT’yi dert etmeyin orada çıksanız da bir şey olmaz çıkmasanız da bir şey olmaz, özellikle büyük şehirlerde TRT’nin hem radyolarının hem de televizyonlarının reytingi yok” dedim. Bundan adım gibi emindim. Çünkü ben sadece bir sektör çalışanı ve yöneticisi değil aynı zamanda bir akademisyenim ve bu konuda çok ciddi araştırmalar yapıyorum.

TRT’nin Sözcü ve NOW’dan Ders Alması Lazım

Eğer konu iki tarafın medyası ise muhalefetin medyası nicelik olarak daha küçük olsa da nitelik olarak daha büyük etkiye sahip. Milyonlarca lira bütçesi olan koca TRT onda bir bütçesi olmayan Sözcü TV’nin gölgesinde kalıyorsa, günde sadece 1 saat haber yayını yapan NOW TV’nin çırağı bile olamıyorsa o zaman durum vahim.
Babası Refah partisinden Tokat eski milletvekili olan Bekir Sobacı’ya olan vefa nedeniyle oğlu Zahid Sobacı’yı TRT Genel müdürü yaparsan, babası Diyarbakır milletvekili olan daha önce tapu dairesinde çalışan yayıncılıkla pek bir ilgisi olmayan Hamit Taş’ı radyo dairesi başkanı yaparsan o zaman bu TRT daha çok geride kalır. Sanırım TRT ‘nin NOW TV’den ve Sözcü TV’den çok ders alması lazım.