Şöyle başlayalım. Konu Ukrayna; Şu anda sırtı duvara dayalı olarak bekliyor. Azalan mühimmat, personel ve Batı desteği rezervleriyle karşı karşıya. Altı ay önce başlattığı karşı saldırı başarısızlıkla sonuçlandı, sadece çok küçük toprak kazanımlarıyla sönümlendi. Devlet Başkanı Zelenskiy geçen haftaya, en büyük iki müttefikinin toplam 115 milyar dolar mali yardım paketlerini onaylayacağı umuduyla başladı. Ama olmadı.
* * * *
Zelenski şahsen lobi yapmak için geçen hafta Washington'a kadar gitti. Bu onun ABD’yi ikinci ziyaretiydi. Washington ziyaretinde, ABD Başkanı Joe Biden'ın yanı sıra Cumhuriyetçi Temsilciler Meclisi Başkanı Mike Johnson ile de görüştü. ABD Kongresi 60 milyar dolarlık destek paketini onaylamadı. 100 üyeli ABD Senatosu’nda tasarının kabul edilebilmesi için en az 60 oy gerekiyordu; 49 kabul oyuna karşılık 51 senatörün karşı oy vermesiyle tasarı veto edildi.
* * * *
Senato'dan geçmiş olsaydı bile paket Temsilciler Meclisi'nde zorlu bir mücadeleyle karşı karşıya kalacaktı. Temsilciler Meclisi Başkanı Mike Johnson Ukrayna'ya herhangi bir yardımı geçiremeyeceğini söylüyordu. Cumhuriyetçiler, Zelenskiy’in Putin ile bir anlaşmaya varma zamanının geldiğini söylüyorlar. Örneğin Wisconsin'den Cumhuriyetçi senatör Ron Johnson, ‘Bu kanlı bir çıkmaz. Bu savaş sona erdirilmeli, ne kadar erken olursa o kadar iyi‘ diyordu.
* * * *
Askeri bir çıkmaza hapsolmuş, soğuk ve kasvetli bir kışla karşı karşıya olan Ukrayna zor durumda. Bütçesinin yaklaşık yarısı ve ordusunu ayakta tutan mühimmat ve silahların çoğu için dış yardıma güveniyor. Hani hep anlatılır 1941'den 1985'te ölümüne kadar Arnavutluk’u yöneten Enver Hoca, 1967 yılbaşı konuşmasında halka ‘Bu yıl geçen yıldan daha zor ama gelecek yıldan daha kolay olacak‘ demiş. Ukrayna’nın şimdiki durumu da sanırım buna benziyor.
* * * *
Sonuç olarak bu gelişme Ukrayna için alan daralması anlamına geliyor. ABD’de başkanlık yarışı yaklaşıyor, Amerikan iç politikasının kendi öncelikleri var. Ukrayna'nın önem sırası sanırım değişti. Savaşın başında kıl payı geri püskürtmeyi başaran Ukrayna ilk kez, yenilgi olasılığıyla karşı karşıya. Yenilgiye yol açabilecek çaresizlik unsuru mu yoksa sabretme gücü veren umut unsuru mu ağır basar bilmiyoruz. Ayrıca Ukrayna'nın içinde birleşik siyasi cephede çatlaklar yavaş yavaş ortaya çıkıyor, Ukraynalıların bazen rüşvet vererek cepheye çağrılmaktan kaçındıkları haberleri de artıyor. Her savaşın kendine has bir temposu var ama şu anda gelişmeler kaygı verici bir şekilde artıyor.
* * * *
Marmara Üniversitesi Tarih bölümü’nden Prof. İlyas Kemaloğlu, ‘ABD, Ukrayna’da artık istediğini elde etti‘ diyor. ‘Batı kültürünün hakim olduğu daha küçük Ukrayna aslında AB’nin de, NATO’nun da istediği bir şeydi. Yine bu savaşla ABD, NATO’yu adeta yeniden toparladı, işlevselliğini arttırdı. Bu savaş AB’nin ABD’ye bağlılığını arttırdığı gibi Rusya-AB ilişkilerini minimum seviyeye indirdi. En fazla etkinen ülke Almanya. Almanya’nın yükselişinin yavaşlaması ve Rusya ile iş birliğinin zarar görmesinin de ABD’yi fazlasıyla memnun ettiği bir gerçek ‘ diyor. Prof. Dr. Kemaloğlu’nun görüşüne ne kadar katılırsınız bilemem.
* * * *
Amerikan Foreign Policy dergisinde 6 Aralık’ta yayınlanan ‘Küresel Güvenirlik Boşluğu/Açığı‘ (The Global Credibility Gap) adlı makale bu gelişmelere ışık tutar nitelikte. Goldman Sachs’ın küresel ilişkiler başkanı ve yazar Jared Cohen ile Eurasia Group başkanı Ian Bremmer’in ortak makalesinde özetle ‘ABD 2023’te de dünyanın lider gücü olmaya devam etse de uluslararası düzeni tek başına ayakta tutabileceği artık söylenemez. Washington’un güvenilirliği konusunda artan şüpheler var‘ diyorlar. Bu makale galiba herşeyi özetliyor.