Sağduyusuna, analitik düşüncesine güvendiğim bir meslektaşımla telefonla zaman zaman dünyadaki gelişmeler üzerine sohbet ederiz. Şimdi emekli ama büyük bir gazete ve derginin yayın yönetmenliğini yapmış meslektaşım sohbette özetle ‘Ukrayna’daki savaş fiilen bitti diyebiliriz‘ dedi. Meslektaşıma hak vermemek elde değil. Almanya’nın önde gelen ekonomi gazetesine bakıyorum. Berlin, Brüksel, Washington mahreçli yorumda, Ukrayna için hayatta kalma mücadelesi ama Brüksel'de herhangi bir aciliyet duygusu yok‘ diyor.
* * * *
Yorumun devamında, ‘Ukrayna’ya yeni bir destek paketine ilişkin görüşmeler durdu, aylardır çok az ilerleme kaydedildi. Brüksel'de önceliklerin değiştiği görünüyor. Bütçe kaygıları, yüksek enerji maliyetleri, göç, Gazze Şeridi'ndeki savaş; bu konular siyasi gündemi yukarı çekiyor. ‘Ukrayna'ya yardım AB ülkeleri için önemini koruyor ancak "bedeli ne olursa olsun" aşaması sona erdi‘ diye yazıyor.
* * * *
Alman Süddeutsche Zeitung gazetesine bakıyorum. Potsdam Üniversitesi’nden Alman askeri tarihçi Sönke Neitzel'e dayandırdığı yorumunda, ‘Ukrayna’nın karşı saldırısı artık sona erdi. Rus cephesinin hızla çökeceği umudunun aldatıcı olduğu ortaya çıktı.‘ Birinci Dünya Savaşı'nda olduğu gibi savunmanın üstünlüğü gösterildi‘ diyor. Askeri tarihçi Neitzel'e göre bu durumda yalnızca üç seçenek var. Birincisi: Ukrayna'ya, en azından teorik olarak, savaşı kazanmasına yeterli silah sağlarsınız. Batılı ortakların isteksizliği göz önüne alındığında bu gerçekçi gözükmüyor.
* * * *
‘İkinci seçenek bir barış anlaşması. Ama bunu isteyen iki kişi gerekli. Bunu Putin'de göremiyorum" diyor Neitzel. Tarihçi için en olası senaryo: uzun savaş. Bunu yapmak için Ukrayna'ya o kadar çok silah vermeniz gerekir ki en azından kaybetmez. Böylece Ukrayna daha savunmacı davranabilir. Neitzel, "Ama bu üç, dört, hatta beş yıl içinde değil" diyor. Neitzel artık bir çaresizlik aşaması bekliyor.‘Biraz zaman alacak. Ancak tarihsel olarak her çıkmaz, savaşta daha fazla gelişmeye yol açmıştır‘ diyor.
* * * *
Ukrayna'daki duruma ilişkin en iyi uzmanlardan biri olan Kiev doğumlu Amerikalı askeri uzman Michael Kofman da durumu benzer şekilde görüyor ‘War on the Rocks‘ adlı podcast'te aynı zamanda ‚‘uzun bir savaş‘tan da söz ediyor. Ona göre önümüzdeki yıllar büyük ihtimalle siper savaşlarıyla geçecek. Alman Şansölye Olaf Scholz da geçtiğimiz günlerde Berlin'de Silahlı Kuvvetler Konferansı’nda yaptığı konuşmada "Savaşın çok uzun sürebileceği gerçeğine hazırlıklı olmalıyız" diyordu.
* * * *
Ne kadar katılırsınız bilemiyorum ama sanki Ukrayna Cumhurbaşkanı Selenskiy, Putin ile görüşme masasına oturmaya zorlanıyor gibi. Geçtiğimiz hafta ABD’de NBC News adlı tv kanalında ABD ve Avrupa'dan üst düzey yetkililerin Rusya ile olası barış müzakereleri hakkında Kiev'deki hükümetle görüştüğünü bildirdi. Bunun özellikle Ukrayna'nın savaşı bitirmek için vazgeçebileceği alanlarla ilgili olduğu söyleniyor. Habere göre, Ukrayna'nın karşı taarruzunun aylardır pek ilerleme kaydedemediği cephedeki durum nedeniyle görüşmeler yapıldı.
* * * *
Ukrayna'nın karşı taarruzu durdu, Orta Doğu'daki çatışmanın tırmanması Batı'nın odağını değiştirdi. Rusya şimdi fiziksel olarak Ukrayna'yı, zihinsel olarak da Batı'yı yıpratmaya çalışıyor. Ukrayna ordusu belki şu ana kadar moralini kaybetmedi ama yıpranıyor, insan kaybediyor, malzeme kaybediyor. Ancak askeri yıpranma ne kadar uzun sürerse, Ukrayna toplumunun yıpranması ve Batı’nın zihinsel olarak yıpranması riski de o kadar artıyor. Rusya'nın da güvendiği şey bu. Rusya, Ukrayna'nın savaş yorgunu olmasını, Batı'nın da savaştan yorulmasını bekliyor.