Arjantin’de sonunda öfke korkuya galip geldi. Sonuçta seçimin belirleyici faktörü muhtemelen 35,4 milyon seçmenin çoğunluğunun Peronist hükümete karşı duyduğu öfkeydi. Kendini anarko-kapitalist olarak niteleyen sağcı özgürlükçü aday Javier Milei, Arjantin’deki ikinci tur başkanlık seçimini kazandı. Javier Milei Pazar günü oyların yaklaşık yüzde 56'sını aldı. Rakibi, sol görüşlü Peronist Sergio Massa ise yüzde 44 oyla kaybetti. Bu seçim, ülkenin yakın tarihindeki en önemli seçim olarak kabul ediliyordu.
* * * *
Kırk yıl önce demokrasiye dönüşten bu yana en önemli seçimi yaşayan Arjantin’de Arjantin'in IMF'ye olan 44 milyar dolarlık borcunun yeniden müzakere edilmesi gerekiyor. Ülkenin kasasında hiç döviz olmadığı söyleniyor. Alacaklılarla 2020’de yaptığı anlaşma da ‘sürdürülemez‘ deniyor. Yüzde 180 enflasyonla sürekli kriz yaşıyor. Nüfusun büyük bir kısmı yoksul. Çılgınca gerçekçi olmayan bir resmi döviz kuru ve sürdürülemez kamu maliyesi ile korkunç durumda bir ülke.
* * * *
Milei, seçim kampanyasının son günlerinde halka ‘Korkmayın‘ diye sesleniyordu. Siyasi analistler seçim sonucu için ‘Arjantinliler bilinmeyene doğru bir sıçrama yaptılar‘ veya ‘Popülist Javier Milei ile birlikte ülke, açılıp açılmayacağı belli olmayan bir paraşütle atlayışa geçti‘ veya ‘Uçuruma atladılar‘ gibi benzetmeler yapıyorlar. Gerçi seçmenlerin Milei‘nin radikal reform planlarını da sorguladığı biliniyor. Endişe, korku duydukları ama yine de sol Peronist hükümetlere karşı öfkenin korkuya galip geldiği söyleniyor.
* * * *
Şimdi herkesin merak ettiği soru şu; Milei'nin zaferinden sonra Güney Amerika'nın en büyük ikinci ekonomisinin bundan sonra ne olacağı?. 53 yaşındaki Milei, daha ilk akşam ülkeyi bir zamanlar olduğu gibi dünya gücü haline getireceğini söyleyip ‘Bugün Arjantin'in düşüşünün sonu. Bugün, Arjantinlileri yoksullaştıran her yerde hazır bulunan bir devlet modelinin sonu. Yaşasın özgürlük ve Tanrı Arjantin'i korusun!" diye bağırıyordu.
* * * *
Seçim dönemi yanında bir elektrikli testere ile gezen ve devleti bir ‘elektrikli testere planı‘ ile parçalama sözü veren yeni başkan Milei, görevine 10 Aralık’ta başlayacak. Hiç yürütme deneyimi olmayan ilk dönem milletvekili olan Milei’nin 2021’de kurduğu La Libertad Avanza partisi Ekim’de yapılan kongre seçimlerinde 257 sandalyeli mecliste 39 sandalye kazanmıştı. Her iki yılda bir üçte biri yenilenen senatoda durum daha da kötü: 72 sandalyeden sadece sekizine sahip. Kilit pozisyonları dolduracak nitelikli personeli de yok. Arjantin tarihinin en zayıf başkanı olarak göreve başlayacağı söyleniyor.
* * * *
Yeni hükümet, hem Arjantin Temsilciler Meclisi'nde hem de Senato'da kendi çoğunluğuna sahip olmaktan çok uzak. Bu nedenle büyük ölçüde diğer partilerin desteğine bağımlı durumda olduğu açık. Tartışmalı yasa tasarılarını, reformları hazırlamanın zor olacağı gözüküyor. Arjantin'de ayrıca özelleştirme planlarına ve kemer sıkma önlemlerine gösterilerle, grevlerle karşı çıkan geleneksel son derece güçlü sendikalar ve organize sivil toplum kuruluşları olduğu öteden beri biliniyor.
* * * *
Seçmenlerin 40 yıldır sürekli başarısız peronist siyasi sınıfı reddetmesi büyük yankı uyandırdı, ama paradoks şu ki, Milei'nin yönetmek için bu siyasi sınıfın en azından bir kısmının desteğine ihtiyacı var. Milei‘nin, merkez bankasını kapatmak veya pesoyu ABD doları ile değiştirmek gibi radikal önerilerinin çoğunu, gerçekleştirmesi zor olabilir. Yeni hükümetten beklentiler çok büyük, başkan Milei‘nin muhalefetin direnişiyle karşılaşmasının da yüksek bir ihtimal olduğu söyleniyor.
* * * *
Javier Milei ilk iki yurt dışı gezisinin ABD ve İsrail olacağını söylüyor. Eski ABD başkanı Donald Trump, Truth Social platformundaki bir gönderide "Seninle gurur duyuyorum. Arjantin'i gerçekten Yeniden Büyük Yapacaksınız!"‘ diyerek tebrik etti. Milei Arjantin'in en önemli iki ticaret ortağı olan Çin ya da Brezilya ile ya da Venezuella, Nikaragua, Küba ile herhangi bir işbirliği istemiyor. Arjantin'e yapılan BRİCS üyelik davetini geri çevireceğini de söyledi. Yedi Latin Amerika ülkesinin dahil olduğu ekonomik ittifak Mercosur'dan da çekilmek istiyor
* * * *
Özetle Arjantin’deki seçim sadece ülkenin kendisini etkilemeyecek. Bölgeyi ve büyük güçlerin Latin Amerika rekabetinide etkileyeceğe benziyor. Ancak Arjantin’in şu anda en büyük zorluğu ekonomi. Milei‘nin ekonomiyi düzeltmek için muhtemelen sonsuz şansı yok. Planları başarısız olursa, Peronist kanadın bundan yararlanmak için hazırda beklediği de biliniyor. Durum şimdilik böyle. Peronist siyasi sınıfa karşı elektrikli testere ile seçimi kazanan Milei‘nin, özellikle krizden başka bir şey bilmeyen genç nesil için de bir çıkış noktası haline geldiği söyleniyor. Arjantin’de yaşanacak gelişmeleri bekleyip göreceğiz.