Milyonlarca emeklinin maaşına 1 lira dahi zam yapılmazken zorunlu harcamaları neredeyse maaşları kadar. Kira ve giyim hariç aylık harcamaları 7 bin lirayı aşıyor. 9 milyon emeklinin 7 bin 500 lira aylığa mahkûm edildiği ülkede asgari yaşam şartları bile sağlanamıyor. Milyonlarca emekli açlık, yoksulluk ve sefalet içerisinde yaşamını sürdürmeye çalışıyor. Emekliler markete ve pazara dahi gidemeyecek hale geldi. Bu arada Birleşik Metal-İş Araştırma Merkezi'nin (BİSAM) yayımladığı rapora göre Türkiye’de açlık sınırı 10 bin 434 lira, yoksulluk sınırı ise 36 bin 91 lira oldu.

Bugün Türkiye'de yaklaşık 16 milyon emekli bulunuyor, bunların 9 milyonu ise 7 bin 500 liraya geçinmeye mahkûm ediliyor. Alım gücü bu kadar düşmeden önce en azından çay içmeye çıkan emekliler artık onu da yapamayacak halde. 7 bin 500 liralık maaş ne gıdaya ne de faturalara yetiyor. Türk-İş’in açıkladığı 10 bin 373 liralık açlık sınırına yakın bile olmayan emekli maaşı nedeniyle milyonlar asgari şartlara dahi ulaşamıyor.

Emekliler, artık meyve sebzeyi taneyle almaya, İŞKUR’a başvurmaya, aş evi sıralarına girmeye devam ediyor. Emekliler evden çıkamasa dahi mevcut ücretlerle eksiye düşüyor.

Maaşa zam yalanı

Ülkede kök maaşı 5 bin 500 TL olan çok sayıda emekli bulunuyor. Örneğin kök maaşı 6 bin 500 lira olan emekli, yüzde 25 zam sonrası 7 bin 625 lira maaş alacak. Yani altı aylık maaş artışı sadece 125 lira oldu. SSK 2000 öncesi emeklilerinin en düşük 6 bin 327 TL olan kök aylığı 7 bin 908 TL’ye çıkarken SSK 2000 sonrası emeklilerinin en düşük 5 bin 500 TL olan kök aylığı 6 bin 875 TL oldu. BAĞ-KUR esnaf emeklisinin en düşük 5 bin 456 TL olan kök aylığı 6 bin 820 TL’ye yükseltildi. Bu emeklilerin aylıkları arasındaki fark Hazine tarafından karşılanarak 7 bin 500 liraya çıkarıldı ancak temmuz zammı döneminde sayıları yaklaşık 9 milyon olan emeklilerin maaşında bir değişiklik olmadı. En düşük emekli aylığını alan 9 milyon kişinin maaşında enflasyonun yüzde 38 olduğu Türkiye’de ocak ayından bu yana 1 lira dahi artmadı.

Açlık sınırı altında

Emeklilere büyük bir haksızlık yapıldığını ifade eden Tüm Emeklilerin Sendikası Genel Başkanı Zeynel Abidin Ergen, EYT’lilerle birlikte emekli sayısının 15 milyon 900 bini geçtiğini söyledi. Emeklilerin çok büyük bir kısmının açlık sınırının altında maaş aldığını hatırlatan Ergen, milyonlarca emekliye yüzde sıfır zam yapıldığını vurguladı. “Yüzde 25 zamdan yararlanan emeklilerde çalıştığı dönemde aldığı yüzdelik maaş dilimi fiili olarak çok düşürüldü” diyen Ergen, şunları dile getirdi: “Örneğin temmuz öncesi emekli bir memur çalışırken aldığı maaşın ortalama üçte ikisini alırken temmuz sonrası bu oran yüzde 50’nin altına düştü. SGK emeklilerimiz içinde durum aşağı yukarı aynı. Bu durum kabul edilemez. Emekliler sözde maaş artışına karşı demokratik eylemliklerini sürdürecek. Bütün emeklilerin haziranda eline geçen maaşına yüzde 25 artışa ilave olarak 8 bin 77 liranın yansıtılmasını istiyoruz.”

Seyyanen zam yapılmadı

Memur zammının cebe girmeden eridi. Seyyanen zammın emekliliğe yansımadı. Hükümet patronları el üstünde tutup emekçinin elindekini de zamlarla aldı. Örneğin, Sağlık emekçisinin çalışırken aldığı maaşın yarısı emekli olduğunda kesiliyor. Emekliliğe de yansıyacak temel ücret ile ekonomik ve özlük haklarının iyileştirilmesi, performans, teşvik ve seyyanen zam değil, yoksulluk sınırı üzerinde, emekliliğe yansıyan temel ücret verilmelidir. Markete giremez, pazara çıkamaz hale getirdi.

TÜİK harcama gruplarına göre endeks rakamları, 2003 yıllı madde fiyatları ile İstanbul Halk Ekmek, zincir market cari ay internet fiyatları ve BİSAM Beslenme Kalıbı üzerinden yapılan hesaplamaya göre dört kişilik bir ailenin sağlıklı ve dengeli beslenmesi için aylık yapması gereken harcama tutarı Haziran 2023 için 10 bin 434 lira oldu. Yoksulluk sınırı ise 36 bin 091 lira olarak gerçekleşti.

Cep boş borç defteri dolu!

Market raflarında artışlar bazı gıda ürünlerinde yüzde 100’ü geçmiş durumda. AKP’nin yanlış ekonomi politikası yurttaşı vurdu. Temel gıdalarda fiyatlar uçtu. Geçen yıl bir yana sadece üç ayda bile büyük artış var. Dar gelirlinin sofrasındaki makarnanın fiyatı bile bir yılda 7.35 TL’den 24.90 TL’ye çıktı. Kuşbaşı etin ise yanına bile yaklaşılamıyor. Sadece üç ayda yaklaşık yüzde 57’lik artış var. Vatandaşımızın cebi boş, sofrası boş, bir tek borç defteri dolu. Enflasyondaki artış yurttaşın sofrasını vurdu. İktidar 20 yıldır vatandaşı enflasyona ezdirmediğini söylese de rakamlar bunun aksini ortaya koyuyor

Kirasını, faturalarını zar zor ödeyen yurttaş en temel gıda maddelerini bile almakta zorluk çekiyor. Milletimizin sofrasındaki yumurta bile lüks oldu. Vatandaş taş mı yiyecek? Yıl başından bu yana tüketici kredileri 310 milyar lira artarak 1 trilyon 430 milyar liraya, kredi kartı borçları ise 343.7 milyar lira büyüyerek 798 milyar liraya kadar çıktı. Vatandaşlarımız borç içinde.

Açlık sınırı: 10 bin 434 TL

TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) harcama gruplarına göre endeks rakamları, 2003 yıllı madde fiyatları ile İstanbul Halk Ekmek, zincir market cari ay internet fiyatları ve BİSAM Beslenme Kalıbı üzerinden yapılan hesaplamaya göre dört kişilik bir ailenin sağlıklı ve dengeli beslenmesi için aylık yapması gereken harcama tutarı Haziran 2023 için 10 bin 434 lira oldu. Bu harcama tutarı sadece gıda için yapılması gereken minimum tutardır. Açlık sınırı üzerinden hanehalkı tüketim harcamaları esas alınarak yapılan hesaplama sonuçlarına göre ise yoksulluk sınırı 36 bin 091 lira olarak gerçekleşti.

Zorunlu harcama tutarı

Sağlıklı ve dengeli beslenmek için her aile ferdinin alması gereken kalori miktarı farklılık göstermektedir. Yetişkin bir erkeğin sağlıklı ve dengeli beslenmesi için tüketmesi gereken gıdaların aylık karşılığı 2.851 liradır. Bu değer yetişkin bir kadın için 2.746, 15-18 yaş bir genç için 2.933, 4-6 yaş arası bir çocuk için 1.904 liradır. Sağlıklı bir biçimde beslenmenin toplam aile bütçesine maliyeti ise 10 bin 434 lira olarak tespit edilmiştir. Bu tutar söz konusu ailenin sadece gıda için yapması gereken zorunlu harcama tutardır. Eğitim, sağlık, barınma, eğlence, ısınma, ulaşım gibi giderler ile birlikte bir ailenin yapması gereken harcama tutarı 36 bin 091 liraya ulaşmaktadır.

Süt ürünlerine rekor zam

Günlük harcamalarda Haziran 2023’de en yüksek maliyet grubunu süt ve süt ürünleri grubu 113,74 liralık harcama gereksinimi ile oluşturmaktadır. Et, tavuk ve balık grubu için yapılması gereken minimum harcama tutarı ise 74.44 liradır. Sebze ve meyve için yapılması gereken günlük harcama tutarı ise 71.32 liraya ulaştı. Ekmek için yapılması gereken harcama tutarı günlük 23.41 liradır. Katı yağ ve sıvı yağ ise 19.46 liralık masraf yapılması gereken ürün gruplarıdır. Yumurta için 6.86, şeker, bal, reçel ve pekmez için ise 9.53 lira harcama yapılması gerekmektedir. Daha dar bir gruplandırmaya göre harcamalarda süt ve süt ürünlerinin payı yüzde 32.7 ile en yüksek paya sahiptir. Et, yumurta ve kurubaklagil grubunun payı yüzde 28.9 ile ikinci sıradadır. Sebze ve meyvenin harcamalar içindeki payı yüzde 20.5'dir. Ekmek, makarna vb. için ise pay yüzde 9.5'dir. Diğer gıda harcamalarının toplam içindeki payı ise yüzde 8.3'dür.

ASGARİ ÜCRET 59 DOLAR ERİDİ

AKP iktidarının ilan ettiği 11 bin 402 TL’lik asgari ücret cebe girmeden buharlaştı. Son zamlarla benzinde 100, motorinde 124, dar gelirlilerin araçlarında tercih ettiği LPG’de ise 207 litrelik kayıp oluştu. Alınabilecek et ise 8 kilogram azaldı. Ocak ayında açıklanan asgari ücret 454 dolardı. Temmuz zammına karşın şimdi 423 dolara denk geliyor.

Bu yılın ikinci yarısı için net 11 bin 402 lira olan asgari ücret ilk açıklandığında 482 dolara denk geliyordu. Dün öğleden sonra dolar kuru 26.93 lira seviyesindeydi. Asgari ücretin karşılığı dün itibarıyla 423 dolara indi. Asgari ücret uygulamaya girdiği daha ilk ayda 59 dolar eridi. Dünkü kur üzerinden hesaplandığında kayıp 1590 liraya yaklaştı. Öyle ki ocak ayındaki asgari ücretin dahi altına gerilemiş oldu. Ocakta açıklanan 8 bin 500 TL’lik asgari ücret o günün kuruyla 454 dolar yapıyordu. Yani bugünkü zamlı asgari ücretten 31 dolar fazlaydı.

LPG'de kayıp 259 litre

Asgari ücretin dolar karşısındaki kaybını temel tüketim ürünleri üzerinden hesaplayınca kara tablo daha net görünüyor. Yeni asgari ücret ile temmuz başında 435 litre benzin alınabiliyordu. Bu, akaryakıta gelen vergi zamlarının ardından dün itibarıyla 335 litreye düştü. 100 litre kayıp var. Yeni asgari ücret ile temmuz başında 476 litre motorin alınabiliyordu. Dün itibariyle 352 litre motorin alınabiliyor. Yurttaşın normal şartlarda ucuz olduğu için tercih ettiği motorinde kayıp benzinden daha fazla, motorinde 124 litre kayıp var.

Dar gelirlilerin araçlarında kullanılan LPG’de ise kayıp daha fazla. LPG fiyatı temmuz başında 11.25 liraydı. Asgari ücretin karşılığı bin 13 litre LPG’ydi. Dün itibarıyla LPG fiyatı 14.15 liraydı. Asgari ücretin karşılığı da 806 litreye indi. Kayıp 207 litre.

1 Temmuz’da dana kuşbaşının fiyatı 306 liraydı. Asgari ücretin karşılığı 37 kg dana kuşbaşıydı. Dün itibarıyla ise dana kuşbaşının fiyatı 390 liraya ulaştı. Asgari ücretle alınabilen dana kuşbaşı da 29 kg’ye indi. Asgari ücret daha cebe girmeden alınabilecek et 8 kg azaldı.